Türkiye’de genellikle ağustos aylarında başlayan bağbozumu ekim ayının sonlarına kadar devam ediyor. Türkiye’nin farklı bağlarında bu senenin nasıl geçtiğini keşfediyoruz.
Bağ Bozumu Kuytu ormanları, tenhâ bağları Geziyor mevsimin yorgun rüzgârı. İnce dallar kırık, yapraklar sarı, Geçmiş bu yoldan da, belli sonbahar. Faruk Nafiz Çamlıbel
Eğer şarabı bizler gibi büyülü bir içecek olarak görüyorsanız, bu büyüyü yaratan, ona hayat veren ana maddenin üzüm olduğunu bilmeniz gerek. Özenle bakılıp, büyütülmüş, sağlıklı gelişmiş, güneşe doymuş, yer yer üşümüş ama kendini korumasını bilmiş ve nihayetinde şahane şekilde olgunlaşmış üzüm tanesi hiç şüphe yok ki doğanın şarap üreticilerine en büyük hediyesi. Zaten bu nedenle bağbozumu yaklaştığında şarabı sevenleri ve ona hayat verenleri büyük bir heyecan kaplıyor, hediyelerini almak için sabırsızlansalar bile üzümü doğru zamanda dalından koparmak için de sabırla beklemesini biliyorlar.
- “Sonbaharın Baş Döndüren 6 Şarap Festivali”
- “Bozcaada’nın Tam Zamanı”
- Dünyanın En Güzel Şarap Otelleri
- Bağbozumu 2021: En İyi 6 Rota ve Festival Takvimi
- Bağbozumu 2021: Mucize, Üzümün Renk Değiştirmesiyle Başlar…
- Türkiye’nin Bağları ve Şarapları: Toprak ve Şarap
Taa yüzyıllar öncesine dayanan, Yunan mitolojisinden ve şarap, neşe, bereket ve tiyatro tanrısı Diyonisos’tan kökünü alan bağbozumu şenlikleri bütün bir senenin emeğinin karşılığını almanın, dayanışmanın, doğumun, bolluk ve bereketin kutsanmasıdır.
Türkiye’de genellikle ağustos aylarında başlayan bağbozumu ekim ayının sonlarına kadar devam ediyor. Tabii ki her bağ bölgesinin ve üzüm çeşidinin farklılıkları var, bunlar da bağbozumu zamanını etkileyebiliyor. Keza şarap yapımcısının üreteceği şaraba ilişkin zihnindeki fikirler dahi bağın ne zaman bozulacağı üzerinde belirleyici oluyor. Örneğin şarap yapımcısı, aynı bağı farklı zamanlarda hasat ettirdikten sonra olgunlaşma seviyeleri değişkenlik gösteren üzümleri karıştırarak aradığı dengeye ulaşabilir. Tatlı şarap yapmak isteyen bir üretici ise üzümleri olabildiğince geç, şekere doymuş şekilde hasat ederek tercihini bu yönde kullanabilir.
Bütün bir yılın emeğinin bağlardaki salkımlarda kristalize olduğu bu zaman çok çalışılır. Kimi bölgelerde makinelerle hasat yapılsa bile ülkemizde büyük oranda elle toplanır üzümler. Bunun için genellikle gün doğmadan kalkan emekçiler ellerinde bu iş için özel olarak hazırlanmış makaslarla veya bıçaklarla bağlara tabiri caizse dalar, sıra sıra dizili asmalardaki üzümleri hummalı bir çalışma ile toplamaya başlarlar. Ardından kasalara konulan üzümler şaraphanenin yolunu tutarlar. Bugüne kadar katıldığımız bağbozumu çalışmalarından hareketle diyebiliriz ki bu iş gerçekten yorucu! Ancak dostlarla yapılan böylesine bir etkinlik şenlikli, kahkahalı geçeceği ve yer yer “Kim daha çok üzüm toplamış bakalım…” gibi yarışmalarla zenginleşeceği için herkese Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki bağbozumu etkinliklerine katılmalarını hararetle tavsiye ediyoruz.
Eh, madem ki bağbozumu ziyadesiyle yorucu bir etkinlik, koşuşturmacası bittikten sonra bir rekolteyi daha devirmiş olmayı kutlamadan olmaz! Taa yüzyıllar öncesine dayanan, Yunan mitolojisinden ve şarap, neşe, bereket ve tiyatro tanrısı Diyonisos’tan kökünü alan bağbozumu şenlikleri bütün bir senenin emeğinin karşılığını almanın, dayanışmanın, doğumun, bolluk ve bereketin kutsanmasıdır. Şarkılar söylenir, danslar edilir ve kadehler tokuşturulur!
Şenlik ve kutlamadan bahsetmişken Fransızların Beaujolais Nouveau (Bojole Nuvo) şaraplarının artık geleneksellemiş kutlamasına değinmeden geçmek olmaz. Bu geleneği seven ve benimseyen her yerde Kasım ayının üçüncü perşembesine denk gelen gün yapılan Beaujolais Nouveau şenliklerinde tam da bu iki kelimenin anlamı olan “İlk Beaujolais” şaraplarının içilmesiyle kutlama yapılır. Farklı bir üretim tekniği ile yapılan Beaujolais Nouveau’lar genç içime uygun, meyvemsi, canlı ve hafif şaraplardır. Bu yılın sonlarına doğru 2023 rekolteli Beaujolais Nouveau’lar için gözleriniz raflarda olsun. Siz de bu şaraplarla yeni rekoltenin heyecanına ortak olun.
Hazır 2023 rekoltesinden bahsetmişken Türkiye’nin farklı bölgelerinde bu yıl nasıl geçmiş, ne gibi zorluklarla karşılaşılmış veya ne gibi mutlu verici haberler alınmış diyelim ve Trakya’dan başlayarak bağlarda neler olduğuna değinelim.
Trakya’dan haber almak için Kayra’nın biricik şarap yapımcısı Özge Kaymaz ile konuştuk. Özge, 2023’ün özellikle Şarköy, Tekirdağ bölgelerinde iklim değişikliğinin etkilerinin tam olarak hissedilmesi nedeniyle oldukça zorlayıcı bir yıl olduğunu söylüyor. Kışın yağış alan Trakya’da sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerinde seyrederken, serin, hatta soğuk ve bol yağışlı bir bahar dönemi yaşanmış; çeşitli bölgelerde dolu yağsa bile hasar sınırlı kalmış. Yazın ise yüksek sıcaklıklar ve şiddetli rüzgarlar nedeniyle çeşitli sorunlar ortaya çıkmış. Ancak bölgenin en büyük sıkıntısı hastalıklar olmuş.
Özge, yaptıkları proaktif uygulamalar ile hastalık riskini en aza indirdiklerini ve bağbozumu zamanı geldiğinde tabiri caizse rahat bir “Oh!” çektiklerini mutlulukla anlattı. Bütün bu söylediklerinden hareketle Özge, 2023 yılını “alışılmışın dışında” olarak tanımlasa da neticeden memnun, şahane şarapların ortaya çıkacağı inancında. Özellikle Sauvignon Blanc, Cabernet Sauvignon ve Cabernet Franc bölgenin dikkat çekici ve rüştünü ispatlamış üzümleri olarak öne çıkarken Chardonnay, Shiraz, Gamay ve Semillon’lar da dikkatle takip edilmeli. Bağda tattığı üzümler, tanktaki şıralar ve yarı fermente ürünler özelinde bu yorumları yapan Özge, şu ana kadar gelişimden ziyadesiyle memnun olduğunu tekrardan vurguluyor. Bu arada kendisinden Trakya bölgesi şarapları için tüyo istedik ve son dönemlerin en beğendiğini rekoltelerini sorduk. Bir çırpıda 2019, 2021 ve 2023 diye sayıverdi.
Bir şişeye baktığınızda yalnızca o şişeyi değil, üzümün şaraba dönüşme sürecinin hikâyesini duyumsayın.
Urla tarafına uzandığımızda bizleri gözü ve kulağı Urla Şarapçılık’ın şarap yapımcısı Ayşegül Keskin olacak. Ondan aldığımız bilgilere göre zorlu iklim şartları Urla ve çevresini de etkilemiş ancak anında müdahale ile bu dönemi büyük zorluk yaşamadan atlatmayı başarmışlar. Zamansız yağmurlardan dolayı ortaya çıkan sıcaklık ve nem değişimleri bağcıların işini zorlaştırmış ve üzümlerin olgunlaşması geçe kalmış. Bu yılın öne çıkan üzümleri Nero d’Avola ve Mourvedre olurken, Ayşegül’e göre son yılların en iyi rekoltesinin 2022 olduğundan da bahsetmeden geçmeyelim.
Gelelim Denizli tarafına, bu sefer çiçeği burnunda üreticimiz Kuzubağ’dan Aslı Kuzu konuğumuz. Aslı, 2023 yılının dengesiz hava şartları ve hastalıklarla mücadele ederek geçtiğini vurguluyor. Baharda yağan dolu bağlara hasar verirken, baharda yağması beklenen ancak yaz aylarına sarkan şiddetli yağışlar üzümleri hastalıklara açık hale getirmiş. Pek çok bağcı üzüm bile toplayamadan sezona veda etmiş. Maalesef Denizli bu yılı kötü hatırlayacak. Aslı, ancak gereken önlemleri alanların, bağına doğru zamanda bakım ve ilaçlama yapanların üzümlerini biraz da olsa kurtarabildiğinden bahsettikten sonra şu ana kadarki şarap serüveninde en zor yılın 2023 olduğundan dem vuruyor. Konuştuğu diğer bağcılar da bu denli zor bir yılla uzun süredir karşılaşmadıklarını söylemişler. Dengesiz hava şartları bağları olumsuz etkilerken, bir bölge istenen olgunluğa ulaşsa bile bir başka bölgenin istenen şekilde gelişmediği görülmüş. Şu ana kadar en az sorun yaşayan üzüm Cabernet Sauvignon olarak kendini göstermiş. 2022 ise ardılının aksine özellikle iyi bir yıl olmuş; bu rekolteye raflarda bakar olun.
İç Anadolu’ya doğru geçip Kalecik’e vardığımızda Vinkara’nın şarap yapımcısı Candaş Mısır bizleri karşılıyor. Yüzü gülen Candaş, 2023’ün serin ve bol yağışlı geçtiğini ancak bunların sorun yaratmadığını, hatta bu durumun erken yazda karşılaştıkları kuraklığı törpülediğini, üzümlerin verimi ve kalitesinden memnun olduğunu bildiriyor. Çoğu bölgenin iklim şartlarından kötü etkilendiğinin farkında olduğunu söyleyen Candaş, kendileri açısından 2023’ün iyi bir yıl sayılacağını yeniden vurguluyor. Bu yılın öne çıkan üzümlerinin Kalecik Karası ve Boğazkere olması muhtemel. Geçmiş rekoltelere ilişkin ondan da tüyo istiyoruz; beyaz şaraplar için 2022 yılının şahane olduğunu belirtirken kırmızı şarap severlerin 2020 ve 2022 rekoltelerini takip etmesini salık veriyor.
Bu yazıda, bir bağbozumu panoraması yaparak, ülkemiz şarapçılığı adına 2023 yılının nasıl geçtiğini değerlendirmeye çalıştık. Umuyoruz ki böylelikle şarap üretiminin ne denli meşakkatli ve insanın kendini adamasını gerektiren bir iş olduğunu anlayacak ve arkasındaki büyük emeğin farkına varacaksınız. Bir şişeye baktığınızda yalnızca o şişeyi değil, üzümün şaraba dönüşme sürecinin hikâyesini duyumsayın.
