Bir süperyat edindiğinizde mesele onu satın alırken ödediğiniz miktarla bitmiyor. Gelin bir süperyatın aylık giderini masaya yatıralım.
Süperyat, süper zengin bir hayat demek. Yani dünyada sayılı insanın sahip olabileceği bir lüks. Bir süperyat, öylesine büyük masraf kalemlerini beraberinde getiriyor ki bunun altından kalkabilmek için öyle birkaç şirket sahibi olmak falan yeterli değil. Çünkü bir süperyat edindiğinizde mesele onu satın alırken ödediğiniz miktarla bitmiyor. Masrafları akılları baştan alıyor.
Günümüzde süperyat için kesin bir tanım yok. Ancak genel olarak 24 metre üstü yatlar, süperyat olarak kabul ediliyor. Öte yandan süper zenginlerin denizde daha da geniş yaşam alanı istemesiyle süperyatların boyları yıllar geçtikçe büyüdü. Hal böyle olunca, 24 metrelik bir yat bile artık göze küçük görünebiliyor. 100 metrenin üzerinde yatların da daha sık üretilmeye başlanmasıyla süperyat kelimesi yetersiz kaldı ve megayat kavramı ortaya çıktı.
Süperyat ve megayatlar süper zengin hayatlar anlamına geliyor. Yani aklınızın alamayacağı kadar çok miktarda paraya sahip olan insanların hayatlarından bahsediyoruz. Bunu düşününce insan haliyle dünyada sınırlı sayıda süperyat sahibi bulunduğunu düşünüyor. Ama gerçek öyle değil. Bugün dünya denizlerinde 8.000’den fazla süperyat bulunuyor. Halen 1.000 tane yeni süperyatın da inşa edilmekte olduğu belirtiliyor. Yani dünya üzerindeki süper zengin insan sayısı tahmin ettiğimizden çok daha fazla.
Dünyanın en büyük süperyatı unvanını hâlâ Azzam elinde tutuyor. Arap şeyhi Khalifa bin Zayed Al Nahyan’ın sahibi olduğu 180 metre boyundaki süperyatın üretim maliyeti 600 milyon dolar. Ancak Azzam, 2013 yılında suya indirilmesinden bu yana belki de bu rakamın üstünde bir harcamayı beraberinde getirdi. Çünkü bir süperyat hiç kullanılmasa dahi “sayaçlar” çılgın bir hızda dönmeye devam ediyor.
Süperyatların maliyetleri bugüne kadar çok konuşulan bir konu değildi. Ta ki Ukrayna’daki savaş yüzünden Rus oligarkların malvarlıklarına ve dolayısıyla süperyatlarına el konulana kadar. Farklı ülkeler tarafından el konulan bu süperyatlar bakım ve bağlama masrafları nedeniyle devletlerin bütçelerinde de delikler açmaya başlayınca bu konu haliyle gündeme geldi.
Süperyatların aylık masraflarını kesin olarak bilmek elbette mümkün değil. Ancak aşağı yukarı bir tahminde bulunmak mümkün. Bu konuda çok yeni bir çalışma yok. Ancak Towergate isimli bir sigorta şirketinin 2015 yılında yaptığı bir araştırma rakamların büyüklüğünü ortaya koyuyor. Şirket araştırmasını ortalama 100 metre boyunda bir süperyat üzerinden gerçekleştirmiş. Hesaplamalar da bu boydaki bir süperyat üzerinden yapılmış.
Milyonlarca Dolarlık Yakıt Alışverişi
Bir süperyatın getirdiği en önemli masraf kalemlerini yakıt, düzenli bakım ve onarım, vergiler, marina ücretleri ve mürettebat oluşturuyor. Bu temel kalemlerin yanında daha bir çok masraf detayı bulunuyor. O halde masrafları incelemek için işe yakıttan başlayalım.
Bilindiği üzere yakıt fiyatları birkaç ülke haricinde dünyanın birçok yerinde çok yüksek. Öte yandan bir teknenin yakıt tüketimi bir otomobilinkine benzemiyor. Bir motoryat, hele bir de kaptanı gaza bastıysa mil başına tükettiği yakıt lüks bir otomobilden katbekat fazla. Okyanusun ortasında yakıt bulamayacağınıza göre depoyu da sürekli dolu tutmak gerekiyor. Towergate’in raporuna göre ortalama 70 metre boyundaki bir süperyat saatte 500 litre yakıt harcıyor. Bu bahsettiğimiz normal seyir hızındaki rakam. Dolayısıyla rapora göre 70 metrelik bir süperyat eğer hep seyir hızında hareket ederse yılda ortalama 500.000 dolarlık yakıt harcıyor.
Yakıt harcama meselesine bir de Rus iş insanı Alisher Usmanov’un 156 metre boyundaki süperyatı Dilbar’ın özelinde göz atalım. 2016 yılında suya indirilen Dilbar, bugüne kadar bir süperyata yerleştirilmiş en büyük yüzme havuzuna sahip. 600 milyon dolarlık Dilbar, dünyanın en büyük altıncı süperyatı. Dilbar’ın yıllık masrafının 50-80 milyon dolar arasında değiştiği belirtiliyor. Bu dev süperyatın yakıt kapasitesi 1 milyon litrenin biraz üzerinde. 500.000 litrelik yakıt alındığında litre başına üç dolar ödendiğini farz edersek bu da demek oluyor ki deponun sadece yarısını doldurmak 1,5 milyon doları buluyor! Bu süperyata yeniden dolum yapıldığında, yakıt miktarının çokluğu sebebiyle bir itfaiye aracı da eşlik etmek zorunda.
Yıllık Bağlanma Ücreti
Bir diğer masraf kalemi bağlanma ve konaklama. Üstelik bu masraf kalemi yakıta benzemiyor. Süperyatınızı kullanmadığınız sürece yakıt harcamıyorsunuz. Ancak süperyatın kullanılmadığında bir marinada bağlı olması gerekiyor. Bu da marinalara ödenecek yıllık ücret demek. Bu arada hemen belirtelim, süperyatlar öyle her marinaya bağlanamıyor. Boyutları çok büyük olduğundan ancak süperyatlara özel marinalarda konaklayabiliyor.
Dünyada süperyatlara hizmet veren marina sayısı, diğer marinalara göre kısıtlı. Bunun için de bu marinalarda yerler çok kıymetli. Süperyatlara hizmet veren marinalar daha çok, jet set’in favori mekânları olan Fransa ve İtalya’nın yanı sıra Karayip Adaları’nda bulunuyor. Ultra lüks hizmetlerin verildiği bu marinaların gecelik ücretleri de ona yakışır şekilde. Fiyatlar elbette sezona, marinaya ve süperyatın boyuna göre değişiyor.
Kimi yerlerde gecelik 6.000 dolara kadar ulaşıyor. St. Tropez’deki bağlama ücreti ise biraz daha uygun! Burada bir gecelik bağlanma ücreti yüksek sezonda 2.000-3.000 dolar arasında değişiyor. Vergiler, elektrik ve su, bu ücrete dahil değil. Bazı marinaların fiyatları bulundukları yerlerdeki etkinliklere göre de farklılık gösteriyor. Örneğin Formula 1 izlemek için Monaco’ya giden süperyat sahibi, geceyi otel yerine süperyatında geçirmek isterse Port Hercules’e gecelik ödeyeceği rakam 35.000 dolar. Bir süperyatın toplam bağlanma ücretinin yıllık 1 milyon doları geçtiği belirtiliyor.
Mürettebat Masrafı
Mürettebat maaşları bir süperyat için en büyük giderlerden biri. Ortalama bir süperyatta 20-50 arası mürettebat bulunuyor. Bu mürettebatın süperyatlara özel olduğunu ve diğer bildiğimiz teknelerdekilerden çok daha fazla donanımlı ve deneyimli olduğu ayrıntısını eklemekte fayda var. Örneğin bir süperyatın mutfağında, sahibinin damak tadına uygun olarak daha önce Michelin yıldızlı restoranlarda görev almış şefler çalışabiliyor. Keza kaptanlar da öyle. Dolayısıyla süperyat mürettebatı diğer tekne çalışanlarına göre çok daha yüksek maaş alıyor.
Kaptanlar süperyat mürettebatının en önemli parçası. Dolayısıyla en yüksek ücreti kaptanlar alıyor. Bir süperyat kaptanının maaşı deneyimine göre yıllık 70.000 dolardan 180.000 bin dolara kadar uzanıyor. Geriye kalan mürettebat da görevinin önemine göre daha düşük maaş alıyor. Ancak düşük dediğimize bakmayın, aldıkları ücretler karada yapılan benzer işlerin çok çok üstünde. Towergate’in raporuna göre süperyatlarda mürettebat masrafları aylık ortalama 100.000 doları buluyor. Bu rakam ortalama 50 kişilik mürettebatı olan süperyatlar için. Bazı süperyatlarda mürettebat sayısı 100’ü aşabiliyor. 154 kişilik mürettebat ekibi bulunan ve 70 misafirin konaklayabildiği Al Said gibi.
Öte yandan mürettebat masrafları maaş ve sigortadan ibaret değil. Her süperyatın mürettebatı özel bir üniforma giymek zorunda. Gündüz ayrı, gece ayrı, özel davetler için ayrı tasarlanan ve üzerinde süperyatın isminin yazdığı bu üniformalar da ayrı bir masraf kalemi.
Son olarak küçük bir detaya da değinmekte fayda var. Artık her süperyat üzerinde bir sürü deniz oyuncağı taşıyor. Deniz oyuncaklarında seçenekler sınırsız. Kişiye özel denizaltıdan tutun da jet ski’lere ve sizi karaya ulaştıracak hız motorlarına kadar hepsi deniz oyuncağı sayılıyor. Sadece denizaltıların fiyatları kapasitesine göre 1-10 milyon dolar arasında değişiyor. Jet-ski’lerin fiyatı da 5.000 dolardan başlayıp 20.000 dolara kadar uzanıyor. Tüm bu deniz oyuncaklarının yıllık bakım ve yakıt masrafları da süperyat giderlerinden.
Özetle bir süperyatın aylık masrafı, büyüklüğüne, sahibinin yaşam tarzına, seyahat ettiği yerlere göre değişiklik gösteriyor. Süperyat büyüdükçe masraflar da artıyor. Ancak işin uzmanları aşağı yukarı bir hesaplama yöntemi bulmuş. Buna göre bir süperyatın, değerinin yüzde 10’u giderlere harcanıyor.
