Adeta bir servet değerinde olan dünyanın en pahalı kitaplarına gelin birlikte göz atalım.
Kitaplar kimi zaman bizi oturduğumuz yerden kilometrelerce öteye taşıyan kimi zaman hiç hissetmediğiniz duyguları, tatmadığınız zevkleri yaşatan kimi zaman da unuttuğunuz şeyleri hatırlatan, hayal gücünüzün kapılarını zorlayan küçük birer hazine olurlar. Ne var ki bazı kitaplar yazıldığı dönemden, yazarından, türünden kaynaklı gerçek bir hazinedir. Bazıları bir ilk bazıları son olmasıyla öne çıkan birbirinden özel, adeta bir servet değerinde olan dünyanın en pahalı kitaplarına gelin birlikte göz atalım.
Dünyanın En Pahalı Kitapları
Codex Leicester, Leonardo da Vinci
Leonardo da Vinci’ye ait olan Codex Leicester adındaki bu çok kıymetli eser Rönesans döneminin en nadide parçalarından biri. 72 sayfadan oluşan eserde Leonardo da Vinci’nin çizimleri, birtakım teorileri, hidrolik, suyun özellikleri, jeoloji, astronomi ve bunlarla ilgili çeşitli gözlemleriyle dolu çalışmaları yer alıyor. 16. yüzyıldan kalma el yazması bu defteri en son Bill Gates 1994 yılında 30,8 milyon dolara satın almış ve şu ana kadarki satılan en pahalı kitap olarak tarihe geçmiş. Leonardo da Vinci’nin tersten, ayna görüntüsündeki el yazısıyla yazdığı, bugüne bile ışık tutan, sanat, bilim ve teknolojinin bağına dikkat çeken, içerisinde da Vinci’nin yaratıcı fikirlerinin de olduğu dünyanın en pahalı kitabının, dünyanın en zengin insanlarından biri olarak gösterilen Microsoft’un kurucusu Bill Gates’in kitaplığında yer alması hiç de şaşılacak bir şey olmasa gerek.
Birinci Folyo, William Shakespeare
Dünyanın en pahalı kitapları arasında William Shakespeare’in yazdığı bir eser olmadan olmazdı elbet. İngiliz edebiyatının, İngilizce dilinin en büyük yazarı, dünyanın en iyi dram oyun yazarı ve İngiltere’nin ulusal şairi olarak bilinen William Shakespeare’ın “Mr. William Shakespeare’s Comedies Histories & Tragedies” isimli, oyunlarının ilk baskı koleksiyonu oldukça önemli bir eser. Bu ilk baskıdan sadece 750 adet basılmış ve günümüzde bilinen sadece 3 kopyası mevcut. Shakespeare’ın ölümünün ardından 1623 yılında basılan kitabın içerisinde Makbet, Julius Caesar, Nasıl Hoşunuza Giderse, Fırtına gibi pek çok oyun var. Eğer bu folyo olmasaydı Shakespeare’ın yazdığı yaklaşık 18 oyunu bugün bilemeyebilirdik. Eser, 2001 yılında 8,3 milyon dolara satıldı.
Birds of America, James Audubon
Aslen Fransız asıllı olan Amerikan kuş araştırmacısı ve ressam James Audubon, yaban hayatına ve kuşlara çok düşkündü. Araştırmacı, tüm Amerika’yı dolaşır, kuşları incelerdi. Sonra 1820 yılında düşündü taşındı ve burada gördüğü bütün kuşların resimlerini bir kitapta toplamaya karar verdi. Hem de gerçek boyutlarında. Tamamen el yazması ve çizimlerden oluşan kitabın içerisindeki kuşları Amerika’nın bölgelerine göre sıraladı ve her bölgede farklı farklı kuşlarla ilgili bilgiler yerleştirdi. Sonunda 12 yılda tamamlanan, toplamda 435 adet elle boyanmış, gerçek boyutlarında, orijinal gravür baskıda kuşlarla dolu bir kitap ortaya çıktı. Bu kitap günümüze kadar yayınlanmış bilinen en değerli doğa tarihi kitabı. Bir başyapıt olarak tarihte yerini alan kitapta büyük tepeli sinekkapandan iğne kuyruklu ördeğe, Amerikan kuğusundan, fildişi gagalı ağaçkakana kadar birçok çarpıcı kuş çizimi var. Kuşların kendi konumlarında, doğal ortamlarında resmedilmesi, kitapta yer verdiği ama şu anda nesli tükenmiş olan birkaç kuşun bulunması gibi detaylar onu öne çıkaran noktalardan biri. Eserin aslı yaklaşık olarak 90x67cm boyutlarında, dört cilt olarak az sayıda basılmış ve doğal olarak bir hayli de ağır. Kitabın var olan bir kopyası 2012 yılında 8,8 milyon dolara bir koleksiyonere satıldı.
The Canterbury Hikâyeleri, Goffrey Chaucer
Dünya üzerinde basılan ilk kitap olma özelliği ile Canterbury Hikâyeleri’nin hiç kuşkusuz çok özel bir yeri var. Canterbury Hikâyeleri’ne kadar kitaplar hep elle çoğaltılıyordu ve bu durum hem çok uzun sürüyor hem de kitaplarda hata oluşmasına neden oluyordu. İngiliz Rönesansı’nın başlangıcı olarak görülen bu eser, İngiliz dilinin yazılı ilk eseri olarak kabul ediliyor. 14. yüzyıldan bu zamana kadar birçok şairi ve yazarı etkileyen, İngiliz yazarlarının “Homerosumuz, Goethemiz” diyerek övdükleri, Shakespeare öncesi İngiliz edebiyatının en büyük şair ve yazarı Geoffrey Chaucer tarafından yazılan kitap, Ortaçağ İngiliz toplum yapısını gözlemleme imkanı sunması açısından da çok önemli. Kitapta, Londra’da Canterbury’deki bir katedralde bulunan Aziz Thomas Becket Mabedi’ne doğru hac yoluna çıkan ve yol boyunca vakit geçirmek için birbirlerine hikâye anlatan 24 hacının öyküleri yer alıyor. Her bir hacının kendi karakterine göre anlattığı hikayelerle insanlar ilk kez tek tek ele alınmış ve ilk kez alegorik tipler yerine gerçek karakterler işlenmiş. En yaygın edebi formlardan biri olan, çerçeve öykü içinde öyküler dizisi olarak yazılan ve hikâyelerinde trajedi, komedi ve hiciv anlatısının büyüleyici ve içten bir karışımını başarılı bir şekilde sunan kitap sonraki yazılan eserlere bir örnek niteliği taşımakta. İngiliz edebiyatı için tarihsel ve edebi öneme sahip bu kitabın bir kopyası, 1998 yılında 11 milyon doların üstünde bir fiyata bir açık artırmada satıldı.
The Magna Carta
1215 yılında yazılmış bir İngiliz belgesi olan Magna Carta, “Büyük Özgürlükler Sözleşmesi” demek. Demokrasi ve özgürlüğün tarihteki ilk adımı olan Magna Carta, İngiltere Kralı John tarafından imzalanmış ve bu belge ile kral kendi sonsuz hak ve yetkilerinden feragat edip kendisine tabi olanlara birtakım ek haklar ve korumalar getirmiş. Kral bunu yaparak bir iç savaşı önlemiş fakat insanlık tarihinde modern demokrasinin de temelini oluşturmuş. Amerika Birleşik Devletleri Anayasası ve Haklar Bildirgesi dahil, tüm dünyada ortak bir hukuk ve anayasal fikrin gelişmesine katkı sağlamasından ötürü Magna Carta bir özgürlük ve adalet sembolüdür. Bu ve bunun gibi sebeplerden ötürü demokrasi tarihinin en önemli yasal belgesinin 1215 yılından kalma nüshası 2007 yılında 21,3 milyon dolara satıldı.
Rothschild Dua Kitabı
Bu kitabın ilk yazılış tarihi ve kim tarafından yazıldığı kesin olarak bilinmiyor ama 500 yılı aşkın bir geçmişe sahip olduğu tahmin edilmekte. Tezhipli el yazması dua kitapları içinde var olan en önemli eserlerden biri Rothschild Dua Kitabı. Bu tür bir el yazması eserin manastırlarda rahipler ve keşişler tarafından ayinlerde kullanılmak amacıyla oluşturulmuş olduğu düşünülmekte. Rothschild’ın içinde var olan kenar boşluklarındaki süslemeler, resimlemeler, baş harflerin süslü kullanılışı gibi detaylar bu kitabın imparatorlar veya prensler gibi üst düzey maddi imkanlara sahip insanlar tarafından finanse edildiğini gösteriyor. Bu da kitabın Hollanda’da imparatorluk mahkemesinin bir üyesinin emriyle hazırlanmış olması ihtimalini kuvvetlendiriyor. 19. yüzyılda Rothschild ailesinin koleksiyonda yer alan ve korunan kitap, İkinci Dünya Savaşı sırasında Naziler tarafından el konuluyor. Son derece süslü çizimlerle ve tam sayfa renkli minyatür çalışmalara yer verilen 150 sayfalık, Rönesans döneminin başyapıtları arasında bulunan bu dua kitabı sonrasında Avusturya Hükümeti tarafından Nazilerden alınmış ve 1999’da Rothschild ailesinin koleksiyonuna geri kazandırılmış. Geçtiğimiz yıllarda da New York’taki bir açık artırmada Avrupalı bir koleksiyoncuya 13,4 milyon dolara satılarak dünyanın en pahalı dua kitaplarından biri oldu.
Ptolemy Cosmography, Batlamyus
Çok çok eski ama eşsiz bir eser, Ptolemy Cosmography. 2. yüzyılda yaşayan İskenderiyeli Yunan matematikçi, astrolog ve coğrafyacı olan Batlamyus’un çalışmalarına dayanan Ptolemy Cosmography’de bulunan her bir harita elle çizilmiş. Bu haritalar, özellikle de dünya atlası çizimi, Rönesans’ın coğrafi algılarında devrim niteliğinde öncü olmuş bir eser. Batlamyus’un, meşhur Ptolemy teoremine göre gök cisimleri durağan değildir ve dünyanın çevresinde dairesel bir yörüngede dönerler ve dünya da tam merkezdedir. Yani yermerkezli bir evren modelini savunmuştur Batlamyus. Bugün bu bilginin doğru olmadığını bilsek de ileriki dönemlere ilham ve kaynak olması adına büyük bir etki yaratmış. Ptolemy Cosmography eseri İtalya’da 1472 yılına gelindiğinde gün yüzüne çıkabilmiş. Yaklaşık 45 tane farklı harita içeren atlasın pek çok sayfasında renkli, altın kaplama minyatür ve bordürlü tasvirler yer alıyor. Jeoloji, astroloji ve coğrafyayı birleştiren bir çalışma ortaya çıkaran Batlamyus’un bu eseri, modern haritacılığın temelini oluşturması, matematiksel ilkeleri takip etmesi, enlem ve boylam sisteminin ilk defa hesaplanması gibi özellikleriyle çok kıymetli bir kitap. Bugün bu kitabın sadece 2 nüshası var. 4 milyon dolara satılan bir kopyası bugün özel bir koleksiyoncunun elinde.
