Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Donanması’nda kullanılan Gonca Buharlı Gemisi, İngiltere’de düzenlenen Classic Boat Awards’ta kendi kategorisinde birinci seçildi.
Gonca Buharlı Gemisi ya da Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Boğazı savunmasında “Selanik Mayın Gemisi” olarak bilinen, yapılan tüm araştırmalara rağmen nerede üretildiği hâlâ tam olarak bilinmeyen o meşhur gizemli gemi. Geminin içindeki bazı izler, Kuzey Avrupa’da bir tersanede yapılmış olduğunu düşündürüyor. Gemi makinesinin üzerindeki damgalar ise motorun İngiltere’de yapıldığını gösteriyor. Türk denizcilik tarihi uzmanları, Osmanlı kaynaklarına dayanarak Gonca’nın Selanik Limanı’nda bir destek gemisi olarak kullanılmış olduğu fikrinde. Birinci Dünya Savaşı sırasında ise mayın yerleştirme gemisine dönüştürülmüş.
Çanakkale Savaşı sırasında kullanılan Gonca, savaş sonrası Gölcük yakınlarında Askeri Deniz Üssü’ndeki Gonca Körfezi’ne çekilerek şu anki ismini almış. Bu limandan sonraki yolculuğu ise 1989’a kadar bir nakil gemisi olarak kullanılmak olmuş. Rahmi M. Koç Müzecilik ve Vakfı tarafından imha edilmekten kurtarılarak 1993’te restore edilen Gonca, 1997’de lüks bir yat olarak denize indirildi. Şimdilerde Rahmi M. Koç Müzesi’nde sergilenen Gonca, İngiltere’de düzenlenen Classic Boats Awards’ta kendi kategorisinde birinci seçildi. Bu, Gonca Buharlı Gemisi’nin aldığı ikinci ödül.
“Gonca 90 yaşındaki bir teknenin ismi. Gonca 90 yaşında ama ‘fıstık’ gibi. İsmini ne ‘gül goncası’ndan ne de ‘Fatihli Gonca’ hanımdan alıyor. Gonca’nın hayatı ‘roman’.”
Ali Rıza Kardüz’ün Gonca için 1997’de Sabah gazetesinde kaleme aldığı yazıdan.
Gonca’nın ödül aldığı Classic Boat Awars, İngiliz Classic Boats dergisi tarafından düzenleniyor. Gonca, 30.5 metre üzeri motorlu gemiler arasında yarışarak bu kategorideki üç gemi arasında birinci seçildi. 2007’den beri düzenlenen yarışmada asırlık gemilerden restore edilenlere, yelkenlilerden gezinti teknelerine kadar mavi sularda yol alan deniz taşıtlarını bir araya getiriliyor. Hangi tersaneden mavi sulara indiğini tam olarak bilmediğimiz, fakat Kardüz’ün dediği gibi hayatı roman olan Gonca da bu yarışmada halk oylarıyla kendi kategorisinde birinci seçilerek hikâyesine bir yeni sayfa ekledi.
