#iyiyedoğrudeğişim için sürdürülebilirliği odağına alan yerli markalara ve isimlere göz atıyoruz.
Saatolog 2021-22 sayısı için yaptığımız röportajda Maksut Aşkar, “organik” sözcüğünü sevmediğini söylemişti. Aşkar’a göre organik dediklerimiz, bundan 40 sene önce organik deme ihtiyacını duymadığımız gıda malzemeleriydi. Bugün hemen her yerde duyduğumuz ve belki de bu kadar sık kullandığı için kulak arkası etmeye meyilli olduğumuz sürdürülebilirlik kavramına, tıpkı Aşkar’ın organik olana yaklaştığı gibi yaklaşıyoruz biz de. İçine pek çok tanımı sığdırabileceğimiz, hemen her sektörde başka biçimlerde kendine yer bulan sürdürülebilirlik kavramı, en yalın haliyle bugün elimizde olan dünyayı daha fazla harap etmeden muhafaza etme çabası.
Bireysel olarak pek çoğumuz karbon ayak izimizi azaltmaya çalışıyor, hem bedenlerimizin daha iyi hissetmesi hem de çevresel zararı azaltmak için bitkisel bazlı beslenmeyi artırıyoruz. Aldığımız kozmetik ürünlerinde hayvanlar üzerinde deney yapılmış mı diye kontrol ediyor, giyim alışverişlerimizde doğa dostu markaları tercih ediyoruz. Bireysel alışkanlıklarımızın bu yöne evrilmesi özel sermayenin tutumlarını da etkiliyor; şirketler artık iklim krizine kayıtsız kalmıyor, sürdürülebilirliği şirket politikalarına entegre ediyor. Peki, bugün Türkiye’de sürdürülebilirlik adına kimler neler yapıyor?
Sürdürülebilir Mutfak: Neolokal ve TURK
Geleneksel Anadolu mutfağını modern tekniklerle yorumlayan Neolokal, tabaklarında kaynağını bildiği malzemeleri kullanan ilk yerli restoranlardan biri. Yemekleri iyi, temiz ve âdil olduğunu bildiği malzemelerle pişiren mutfak, üretim yapan çiftçiyi de desteklemeyi ihmal etmiyor. Geleneğin aktarımı da bir tür sürdürülebilirlik kaygısı; Aşkar’ın yönetimindeki bu mutfak da Anadolu topraklarının kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel tatlarını tabaklarında yaşatıyor. Fatih Tutak’ın yönetimindeki TURK de geleneği yaşatmayı hedefleyen ve aynı zamanda sürdürülebilir kaygıları olan bir diğer restoran. Tabaklarında hatıralardan ve geleneklerden ilham alan restoran, yerel üreticilerle de çalışarak sürdürülebilir bir döngü kuruyor.
Sürdürülebilir Tarım: Urban Garden
Sürdürülebilir bir mutfak için döngünün ilk taşı, temiz ve organik topraklardan gelen mahsuller. Urban Garden’ın kurucusu Beyhan Uzunçarşılı, şehir içinde saf ve temiz tarım yapan ilk isimlerden biri. Uzunçarşılı, Urban Garden’da taze meyve ve sebzesini kendi bahçesinde üretiyor, meyve ve sebzeleri yalnız mevsiminde yetiştiriyor.
Sürdürülebilir Seyahat: Sayga Travel ve The Sound of Roads
Seyahat editörü ve Sayga Travel’ın kurucusu Kerimcan Akduman, çevrenin önemsendiği yavaş yolculuklarla birlikte sürdürülebilir seyahatin mümkün olduğunu söylüyor. Çevreci ulaşım yollarını tercih eden ve küçük gruplar halinde turlar düzenleyen Sayga Travel, sıra dışı rotalarıyla tanınıyor ve seyahat ederken gidilen toprakları anlamayı, kültürleri keşfetmeyi hedefliyor. Böylece sürdürülebilir olduğu kadar birer deneyim seyahati de sunuyor.
Seyahat boyunca çevreci yol alan seyahat markalarından biri de The Sound of Roads. Tayfun Ürkmez’in kurduğu The Sound of Roads, bir karavan yolculuğu sunuyor. Yol boyunca durakladığı rotalarda çöpleri toplarken karavanlarında enerji üretmek için güneş panelleri kullanıyor. Yol boyunca kullanılan gıda ürünlerinde paketsiz olanı, diğer tüketim ürünlerinde ise kâğıt ambalajlı ürünleri tercih ediyor. On seneden fazla uzun yol kaptanı olan Ürkmez, aynı zamanda bir yelken etkinliği olan The Sound of Sails’in de kurucusu. The Sound of Sails de yola sürdürülebilir hassasiyetlerle çıkıyor.
Sürdürülebilir Mimari: Avcı Architects
İnşa sırasında çevreye zarar verilmemesi ve yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak sürdürülebilir mimarinin temel taşlarını oluşturuyor. Öte yandan bu kavram, yapıların uzun ömürlü olması için de önemli bir noktada duruyor. Mimar Nevzat Sayın, “İyi mimarlık doğası gereği sürdürülebilir olmak durumunda çünkü yapıların ömrü bizim ömrümüzden daha uzun” diyor verdiği bir röportajda. Sürdürülebilirlik hassasiyetleriyle tasarlayan mimarlık şirketlerinden biri, Avcı Architects. Selçuk Avcı ve Sanja Jurca Avcı’nın kurucuları olduğu şirket, sürdürülebilirlik ve üst ölçekli planlardan tek bir ürünün tasarımına kadar farklı ölçeklerin etik altlığını oluşturuyor.
Sürdürülebilir Otel: OMM Inn
Sürdürülebilir turizmi desteklemek için kurulmuş global sertifikasyon programı Green Globe’un kriterlerini yerine getirerek “Green Globe Sertifikası”nı Türkiye’de alan ilk butik olan OMM Inn, önceliğini doğa olarak belirleyen bir otel. Onlarca uygarlığa ev sahipliği yapan, Türkiye’nin en eski şehirlerinden Eskişehir’de hizmet veren OMM Inn, misafirlerini Japon mimar Kengo Kuma’nın mimarlık şirketinin tasarladığı minimal butik bir yapıda ağırlıyor.
Sürdürülebilir Moda: Lando Studio
Sürdürülebilirliğin belki de en çok konuşulduğu sektörlerden biri moda. Her yıl yaklaşık 100 milyar adet giysi üretiliyor, bu hacimli üretim miktarıyla birlikte moda endüstrisi doğaya salınan sera gazının yaklaşık yüzde 4 ila 10’undan sorumlu. Bu sebeple en çok adımı moda endüstrisinin atmasına şaşırmamalı. Etik kaygılarla kıyafet üreten lokal markalardan biri ise Lando Studio. Ezgi Utan’ın kurucusu olduğu ve sürdürülebilir moda giyim ürünleri üreten marka, GOTS sertifikalı organik pamuk ve geri dönüştürülmüş kumaşlar kullanıyor.
Sürdürülebilir Mücevher: Runda Jewelry
Sürdürülebilir bir dünya için son zamanlarda kollarını sıvayan sektörlerden biri de mücevhercilik. Peş peşe sorumlu altın kullanmaya başlayan, altın madenlerinde çalışan işçilerin koşullarını iyileştiren dünya markaları olduğu gibi bütünüyle sürdürülebilir olan lokal mücevher markalarını görmek de mümkün. Runda Jewelry bunlardan biri; hatta Türkiye’nin ilk sürdürülebilir mücevher markası. Marka, takıların hammaddesinden ambalajlanmasına kadar tüm detaylarda yüzde 100 geri dönüştürülmüş materyaller kullanıyor. Etik üretim yapan markanın RJC sertifikası da bulunuyor.
Sürdürülebilir Biyoyapı: Kadıovacık Biyoevi
Sürdürülebilir bir mimari yapı ise And Akman ve Mehmet Şenol’un tasarladığı Kadıovacık Biyoevi. And Akman ve Merve Titiz tarafından ev ve ofis olarak tasarlanan Kadıovacık Biyoevi, insan sağlığı ve çevresel sürdürülebilirliğe odaklanarak projelendirilip inşa edilmiş. İklimlendirme teknolojileri kullanılmış, doğal yapı taşlarıyla tasarlanmış. Aynı zamanda Kadıovacık Köyü’nün kültürel yapısına uygun olarak inşa edilmiş.
Sürdürülebilir Sanat: Cem Özkan ve Deniz Sağdıç
Atık materyallerden sanat eserleri yaratan sanatçılardan biri, Cem Özkan. Genç sanatçı, hurdalıklardan topladığı malzemelerle yaptığı metal heykellerle tanınıyor. Atıkları sanata dönüştüren bir diğer isim de Deniz Sağdıç. Sanatçı eserlerini üretirken kimi zaman atık giysi kumaşlarını, kimi zaman ise pet şişe kapaklarını kullanıyor.
Sürdürülebilir Yat Serisi: Sarp Yachts XSR
Önde gelen Türk yat markalarından olan Sarp Yachts, geçtiğimiz senelerde güneş enerjisiyle çalışan üç yeni süper lüks yatını sulara indirmişti. XSR serisindeki bu üç yat; 85, 105 ve 125 metre boyutlarında. XSR serisinin kombin bir şekilde çalışan elektrik ve içten yanmalı motorları, kümülatif emisyon değerini yaklaşık yüzde 50 oranında azaltıyor. Yatlar, aynı zamanda dünya genelinde üretilen ilk güneş panelli tekneler arasında yer alıyor.
Sürdürülebilir Festival: Upcycle İstanbul
4-5 Haziran tarihlerinde, Müze Gazhane’de Türkiye’nin ilk ileri dönüşüm festivali Upcycle İstanbul Art and Design Festival düzenlenmiş, sanatçılar ve tasarımcılar atıklardan yaptıkları eserlerini/tasarımlarını sergilemişlerdi. Festival Bilal Yılmaz, Gamze Eskinazi, Murat Fesih Avcıbaşı ve Ilgın Seymen gibi sanatçıların atık malzemelerden ürettikleri tasarımları ağırlamıştı.
