Türkiye, uluslararası mega yat sektörünün neresinde duruyor? Motor Boat & Yachting dergisi yayın yönetmeni Selcen Tanınmış değerlendiriyor.
Türkiye, doğal güzellikleri, eşsiz koyları, upuzun kıyı şeridiyle çok uzun yıllardır yatçıların turizm açısından en gözde ülkesi konumunda. Sıcak sulara uzak olan kuzeyli denizcilerin sıkça tercih ettiği ülkemizdeki yabancı yatçı profili son yıllarda biraz değişti. İngilizlerden Ruslara doğru kayan profil farklılaşsa da yerli ve yabancı yatçı sayısı her geçen gün artıyor, tekne satışları her yıl yükseliyor.
Yabancı yatçıların tercih sebebi aşağı yukarı belli, dört mevsimin tadı, doğanın büyüsü… Ama yatçılık sektörü için asıl önemli olan, Türkiye’nin sadece turistik olarak değil bir “yat üretici” ülke olarak da tercih edilir olması. Özellikle kişiye özel (custom) mega yat üretiminde 1992 yılından beri üst sıralardaki konumunu koruyan Türkiye, 2023 raporunda da İtalya’nın ardından ikinci sıraya oturdu.
Ülke genelinde toplam yat üretimi 2019 yılında 200 milyon dolar civarındayken, 2023’te bu rakam 400 milyon dolara ulaştı
Son 10 yıldır istikrarlı bir şekilde bu başarısını sürdüren ülkemizin, yakın zamandaki en önemli artısı ise, eskiden ucuz işgücü için tercih edilirken artık tasarım ve mühendislik anlamında da beklentileri karşılıyor konuma gelmesi. Ülke genelinde toplam yat üretimi 2019 yılında 200 milyon dolar civarındayken, 2023’te bu rakam 400 milyon dolara ulaştı. Türk tersanelerinin bu başarısı Türkiye ekonomisine de önemli katkı sağlıyor. Yine 2019 yılında bu sektörde çalışanlar yaklaşık 15 binken, 2023’e gelindiğine 25 bin çalışana ulaşıldı.
Mega yat üretimindeki başarıya paralel olarak seri üretim yapan Türk tersaneleri de global pazarda adından sıkça söz ettiriyor. Merkezi Hindistan’da bulunan 6Wresearch Araştırma ve Danışmanlık firması “Türkiye Yat Pazarı 2024-2030” adlı bir rapor yayınladı. Bu rapora göre 2030’a kadar sektörde yaklaşık yüzde 14’lük bir büyüme bekleniyor.
1992 yılından beri üst sıralardaki konumunu koruyan Türkiye mega yat üretiminde 2023 yılında da İtalya’nın ardından ikinci sırada
Yatçılık hem turizm hem de sanayi olarak Türkiye’nin devlet politikaları arasına ilk sıralarda olması gereken önemli bir alan. Devlet teşvikleri devam ederse bu rakam sürpriz olmayacak.
PANDEMİYLE YÜKSELEN SEKTÖR
Dünyada birçok sektör pandemi döneminde çöküşe geçerken yatçılık yükseldi. Özellikle Türkiye bu sektörde büyük bir ivme kazandı. Mega yat üretimi dışında son 10 yıla baktığımızda tekne sahibi olanların da sayısı arttı. Pandemiyle ortaya çıkan izole yaşam arayışının en güzel karşılığı denizdeydi ve bunu fark eden gelir sahibi bireyler hemen yön değiştirerek tatil anlayışlarını tekneye çevirdi. Yabancı markaların Türkiye distribütörleri son beş yıldır en iyi bayi satış ödülleriyle ülkeye döndüler. Pandemi döneminde yaşanan tedarik sıkıntıları bitse de talepteki bu artış nedeniyle tekne teslim tarihleri ileriye atıldı. Örneğin büyük boylarda (20 metre üstü) 2027-2028 yılına sipariş alınırken, orta ve küçük boylarda 2025-2026 yılına sipariş alınıyor.
Pandemi sonrasındaki bu ivme yanında bir de barınma sorununu getirdi. Son iki yıldır, arz talep dengesinin bozulmasıyla marina fiyatlarında ciddi bir artış yaşanıyor. Ekonomik dalgalanmalar, döviz kurlarındaki değişimler, yatırım maliyetlerindeki artışlar derken marina işletmecileri de kârlılıklarını korumak adına bunu fiyatlara yansıttı. Bu konu küçük ve orta boy tekne sahibi olan amatör denizcileri maalesef negatif yönde etkiliyor. Küçük teknecilerin teknelerinden vazgeçmesi denizcilik kültürünün de yok olması demek. Amatör denizcilerin bu işin başladığı nokta olduğunu unutmamamız gerekiyor. Bugün bu kadar çok tekne adedine ulaştıysak onların sayesinde. Denizde ne kadar çok küçük tekne görürsek sektör de o kadar büyür…
