Sadece denizcilik deneyiminin değil, zihinsel dayanıklılığın da sınandığı Vendee Globe’da ölüme meydan okuyan yelkenciler tek başına, hiç mola vermeden ve dışarıdan yardım almadan dünya turunu en hızlı şekilde tamamlamaya çalışacak.
Yelkencilerin kocaman bir teknede aylarca tek başına mücadele verdiği Vendee Globe yelken yarışçılığının zirve noktası olarak kabul edilir. Açık deniz solo (tek başına) yelken yarışçılarının hayali günün birinde bu mücadeleye katılmak, takipçilerinin rüyası ise yarış startını yerinde izlemektir. Dört yılda bir düzenlenen ve bu yıl 35. yılına giren efsane yelken yarışının startına sayılı günler kaldı. 10 Kasım’da 40 cesur yelkenci hayatlarını ortaya koydukları bu mücadele için bir kez daha yüzbinlerce izleyiciyle birlikte bayram havasında Atlantik Okyanusu’na açılacak. Palamarları bir kez çözen yelkenciler start aldıktan sonra okyanus koşullarıyla başbaşa kalacak ve çoğu zaman sinir harbiyle geçecek uzun soluklu maceralarına başlayacak.
Dünyanın en tehlikeli yelken yarışının konsepti aslında çok basit. Bu yarışta yelkencilerin tek hedefi, tek başlarına hiç mola vermeden ve dışarıdan yardım almadan dünyanın etrafını en hızlı şekilde dolaşmak. Kural belli: finiş noktasına ilk varan yarışı kazanır. Her ne kadar konsept basit olsa da arkasında yatan fiziksel ve zihinsel mücadeleyle bir yelken yarışından çok daha fazlası, belki de en sofistike olanıdır Vendee Globe. Bu efsanevi yarışı anlatmaya gelin önce temel bilgilerden başlayalım…
- Atlantik’i Tek Başına Geçen İlk Türk Kadın Yelkenci Başak Mireli
- Bosphorus Boat Show Deniz Fuarı’nın İlkleri
- Tekneyle Gidebileceğiniz 10 Restoran
- Panerai’nin Yüzen Marka Elçisi: Eilean
ROTA ZORLU
Fransa’nın Atlantik kıyısındaki Les Sables-d’Olonne şehrinden start alan yarışta yelkenciler dünyanın etrafında yaklaşık 24 bin deniz mili (44.400 kilometre) kat ettikten sonra başladıkları noktada, yani Les Sables-d’Olonne’da finiş veriyorlar. Rota oldukça tehlikeli ve zorlu. Rota boyunca Atlantik Okyanusu’ndan aşağı inerek Güney Afrika’da Ümit Burnu’na ulaşan yarışçılar buradan doğuya yönelerek Hint ve Pasifik Okyanuslarını geçiyor. Güney Amerika’nın en güney ucu Cape Horn’un tehlikeli denizi aştıktan sonra tekrar Atlantik Okyanusu’na ulaşıyor ve kuzeye tırmanarak Fransa’da finiş veriyorlar. Yarışın rotası her ne kadar yaklaşık 24 bin deniz mili olarak belirtilse de hava şartlarına göre rota 28 bin deniz miline (52.000 kilometre) ulaşabiliyor. Parkurun tamamlanması genellikle 100 günü geçiyor.
DÜNYANIN EN GÜÇLÜ TEK GÖVDELİ TEKNESİ
Yarışın resmi teknesi IMOCA 60 isimli son derece hızlı ve sağlam bir model. Bu yarışa özel üretilen IMOCA 60’ın boyu 18,2 metre, Sağlam yapısı ve dev yelkenleriyle dünyanın en güçlü tek gövdeli teknesi olarak kabul ediliyor. Vendee Globe’un ilk edisyonundan beri kullanılan IMOCA 60’lar temel özellikleri korunsa da en yeni teknolojiler üzerine eklenerek günümüzde daha da güçlü ve hızlı hale getirildi. Bu tekneler o kadar hızlı ki, yetenekli bir yelkencinin elinde inanılmaz bir güce kavuşuyor.
HER TUTKULU YELKENCİNİN HAYALİ
Yelken yarışçılığı Fransızlar için bir nevi ata sporu. Özellikle açık deniz yarışçılığı, Atlantik kıyısındaki şehirlerde yaşayan yelkenciler için büyük bir tutku. İşte bu tutku, 35 yıl önce Vendee Globe’un tohumlarının atılmasını sağlamış. Vendee Globe’un fikir babası Fransız yelkenci Philippe Jeantot, denizde sınırların sonuna kadar zorlandığı bir yarış hayal etmiş ve ortaya Vendee Globe çıkmış.
Jeantot ve onun çılgın fikrini destekleyen bir grup yelkenci sayesinde Vendee Globe ilk kez 1989 yılında 13 yarışçıyla düzenlendi. Yarışı 109 günde tamamlayan Titouan Lamazou’nun zaferi hem yelken becerilerinin hem de yat teknolojisindeki ilerlemelerin bir kanıtı olarak kabul edildi. İlk yarışın ardından Vendee Globe’un, Fransız yelkenciler arasında bir efsaneye dönüşmesi çok da uzun sürmedi.
AÇIK DENİZİN BİTMEYEN TEHLİKELERİ
Daha önce de söylediğimiz gibi Vendee Globe dünyanın en tehlikeli yelken yarışı. Aylarca okyanuslarda fırtına, dev dalgalar ve soğuk havada tek başına mücadele eden yarışçılar fiziksel açıdan sonuna kadar zorlanıyor. Okyanuslarda dalgaların boyu 15 metreyi bulabiliyor, rüzgârın hızı 50 knot’a (saatte 90 kilometre) ulaşabiliyor. Yarışçıların karşılaştıkları tehlikeler bu kadarla sınırlı değil. Dünyanın çevresini en hızlı şekilde dolaşabilmek için neredeyse Güney Kutbu’na kadar inen yarışçıların burada karşılaştığı bir başka risk denizde başıboş yüzen buzullar. Güney Okyanusu’nda yelkenciler, yapacakları küçük bir dikkatsizlik sonucu teknenin bir buzula çarpması ve batması riskiyle karşı karşıya yarışıyor. Okyanuslarda yine başıboş gezen konteynırlar, bilinmeyen cisimler de tekne için büyük risk oluşturuyor.
Vendee Globe’a katılan yelkenciler bir anlamda ölümü de göze alarak yola çıkıyorlar. Her ne kadar teknoloji gelişmiş, insanoğlu her yere hızlıca ulaşabiliyor olsa da okyanusun ortasında fırtınada yapayalnız mücadele eden yelkencilerin bu mücadeleyi sağsalim tamamlayacağının bir garantisi yok. Nitekim yarış süresince yelkenciler yaralanabiliyor. Bir doktora ulaşması mümkün olmayan yelkenciler, zaman zaman kendi tedavilerini bir doktor gibi kendileri gerçekleştiriyor. Bunun için Vendee Globe’dan önce çok sıkı bir medikal eğitimden geçiyor.
BİRÇOK YARIŞÇI FİNİŞE ULAŞAMIYOR
Vendee Globe zihinsel olarak da çok zorlayıcı bir yarış. Aylarca tekne üzerinde tek başına fiziksel mücadele veren ve bu süreçte çok az uyuyan, karadan tamamen izole aylar geçiren yarışçıların bir süre sonra halüsinasyonlar görebildiği durumlar ortaya çıkabiliyor.
Vendee Globe’un her yarışında mutlaka birçok kaza meydana geliyor. Teknenin batması ya da ciddi hasar yüzünden yarışçının mücadeleyi terk etmek zorunda kalması yarışın olağan akışının bir parçası. Gelişmiş uydu iletişimi ve kurtarma yöntemleriyle yarışçılar sürekli olarak karadan gözlense de karadan binlerce mil uzakta, okyanusun ortasında çok tehlikeli durumlarla karşılaşan yarışçıların imdadına yetişen genellikle rakipleri oluyor. Yarışçılar, hayatı tehlikeye giren rakiplerinin hayatını kurtarmak uğruna mücadelelerine ara veriyor. Dolayısıyla bu yarışta bırakın birinci olmayı finişe ulaşabilmek bile büyük bir başarı olarak kabul ediliyor.
Böylesine zor bir yarışa katılabilmek elbette kolay değil. Hem fiziksel hem de zihinsel, yıllar süren bir hazırlık süreci gerekiyor. Yarışa katılabilmek için en önemli şart, sporcuların açık denizde solo (tek başına) yarışlarda belirli mil kotasını tamamlamaları ve okyanusta yalnız mücadele şartlarına alışmaları.
YARIŞIN ÖNE ÇIKAN İSİMLERİ
Vendee Globe bazı yelkenciler arasında öylesine büyük saplantı ki, mücadeleye defalarca katılan isimler var. Her biri çok deneyimli bu yelkenciler için Vendee Globe’da birinci olmak hayatlarının amacına dönüşmüş durumda. Yarış tarihinin en önemli isimlerinden birisi Fransız yelkenci Michel Desjoyeaux. Açık deniz solo yarışçılığındaki deneyimi sayesinde kendisine “Profesör” lakabı takılan 59 yaşındaki yelkenci Vendee Globe’a üç kez katıldı ve ikisini birincilikle tamamladı.
Bu zorlu yarışta iki kez birinci olmayı başaran tek yelkenci Michel Desjoyeaux, ikinci zaferinde 84 gün okyanuslarda tek başına mücadele etmişti. Vendee Globe’un bir başka unutulmaz ismi ise Armel Le Cléac’h. 2016-17 edisyonunda 74 gün, 3 saat, 35 dakika ve 46 saniyede finişe ulaşan Fransız yelkenci, bugüne kadar Vendee Globe’u en kısa sürede tamamlayan yarışçı olarak Vendee Globe tarihine geçti.
VENDEE GLOBE’UN CESUR KADINLARI
Vendee Globe her ne kadar erkek katılımcıların ağırlıkta olduğu bir mücadele olsa da her yarışta cesur kadın yelkenciler de start hattında yerini alıyor. Mücadelenin ilk iki edisyonunda sadece erkek yelkenciler mücadele etti. İlk kadın yarışçının katılması ise 1996-1997 yılında yapılan üçüncü edisyonda oldu. Fransız iki kadın yelkenci Catherine Chabaud ve Isabelle Autissier, Vendee Globe’un ilk kadın yarışçılarıydı.
Aynı zamanda gazeteci ve politikacı olan Catherine Chabaud, 140 günün sonunda finiş hattına ulaşarak Vendee Globe’u tamamlayan ilk kadın yelkenci oldu. Isabelle Autissier ise onun kadar şanslı değildi. Güney Okyanusu’nda seyrederken salmasında hasar meydana gelen ve ölüm tehlikesiyle karşı karşıya kalan Autissier’e yardım, bir başka yarışçı olan Giovanni Soldini’den geldi. İtalyan yelkenci rotasını değiştirerek Autissier’i teknesinden kurtardı. Fransız yelkenci yarışı tamamlayamadı ama Vendee Globe’un ilk cesur iki kadın yelkencisinden biri olarak tarihte yerini aldı.
Vendee Globe’un bir başka önemli kadın yarışçısı Ellen MacArthur. 2000-2001 edisyonuna katıldığında henüz 24 yaşında olan İngiliz yelkenci, yarışı ikincilikle tamamlayarak birçok unvan elde etti. MacArthur derecesiyle yarışı tamamlayan ilk kadın yelkenci, en genç yelkenci ve dereceye giren ilk kadın yelkenci olmuştu. Bir başka İngiliz yarışçı Sam Davies, üç kez Vendee Globe’a katılarak bu mücadelede en çok yer alan kadın yelkenci oldu. Davies, 2008-2009 yarışını dördüncü sırada tamamlayarak büyük bir başarıya imza attı. 2020-2021 edisyonunda yarışa katılan Fransız yelkenci Clarisse Crémer ise 87 gün ve iki saat sonra finiş hattına ulaştı ve dünyanın çevresini en hızlı dolaşan kadın yelkenci olarak bir rekora imza attı.
YARIŞ TARİHİNDEKİ ACI OLAYLAR
Yarışın 35 yıllık tarihinde acı olaylar da yaşandı. Farklı yarışlarda üç yelkenci okyanusta mücadele ederken hayatını kaybetti. İlk ölümlü kaza 1992-93 yarışında meydana geldi. İngiliz yelkenci Nigel Burgess 1992-93 yarışının startından kısa süre sonra kayboldu ve cesedi Atlantik Okyanusu’ndaki Azor Adaları civasırnda bulundu. Burgess’in ölüm sebebi hiçbir zaman bulunamadı ama tahminler fırtına sırasında yarışçının tekneden okyanusa düştüğü yönünde.
Nigel Burgess’in ölümünün ardından Vendee Globe’un güvenlik koşullarıyla ilgili büyük tartışmalar başlasa da okyanuslardaki bu mücadele devam etti. Bir sonraki yarışta bu kez Kanadalı yelkenci Gerry Roufs Güney Okyanusu’nda kayboldu. Teknesi yarışçının kaybolmasından beş ay sonra Şili açıklarında başıboş halde dolanır halde bulunurken Roufs’un bedenine hiçbir zaman ulaşılamadı. 1989-90 yarışına katılan Jean-François Coste de yakalandığı fırtınada ciddi şekilde yaralandı. Kurtarıldıktan kısa süre sonra ise hayatını kaybetti.
VENDEE GLOBE 2024-25
35. yılında Vendee Globe artık sadece Fransızların değil tüm dünyadan yelkencilerin ilgi gösterdiği bir yelken yarışına dönüştü. Yarışçıların milliyeti ağırlıklı Fransa olsa da, filoda Almanya, Yeni Zelanda, İsviçre, İtalya, İngiltere, Belçika, Macaristan, Japonya ve Çin’den yelkenciler de yer alıyor. Yani 35. yılında Vendee Globe, bugüne kadar hiç olmadığı kadar çeşitli milletten yarışçıyı ağırlıyor.
Gelin bir de Vendee Globe 2024-25 filosundaki birkaç dikkat çekici isme göz atalım. Zira filoda ilginç hikayeleriyle öne çıkan yarışçılar var. Mesela Çinli Jingkun Xu, 12 yaşındayken bir kaza sonucu sol elini kaybetmiş. Filonun bir başka engelli yelkencisi de Damien Seguin. Doğuştan sol eli olmayan Fransız sporcu, dünyanın etrafını yelkenli tekneyle hiç mola vermeden, yardım almadan ve tek başına dolaşan ilk engelli. Xu ve Seguin, okyanusun dev dalgalarında tek elle mücadele edecek. Belçikalı yelkenci Denis Van Weynbergh ise aslında bir şirket CEO’su. Vendee Globe’a katılmaya karar verince Denis Van Weynbergh bir IMOCA 60 satın almış ve işi gücü bırakarak kendini bu yarışa hazırlanmaya adamış. Fransız Guirec Soudée’yi ise yelken camiası, tavuğu Monique ile yaptığı yelkenli dünya seyahatinden tanıyor.
Bu yıl 40 kişilik filonun altısı kadın. Yarışçılardan kimisi çocuklarını arkalarında bırakarak bu yarışa katılıyor. Bunlardan biri İngiliz yarışçı Sam Davies. Tam bir açık deniz solo yarış tutkunu olan Vendee Globe gediklisi Davies’in bu dördüncü Vendee Globe’u olacak. İngiliz yelkenci Pip Hare de, Sam Davies’le birlikte kadın yarışçıların en deneyimlisi. Vendee Globe’a ilk kez katıldığında dünyanın çevresini en hızlı dolaşan kadın yelkenci rekoru kırmayı başaran Clarisse Crémer bir kez daha start hattında olacak. Bakalım Crémer bir rekora daha imza atabilecek mi? Henüz 22 yaşındaki Fransız Violette Dorange de Vendee Globe tarihinin en genç yarışçılarından biri.
Vendee Globe 35 yıl önce ilk kez start almasından sonra teknik açıdan büyük değişim geçirdi. Tekneler teknolojiye uyumlu olarak daha güçlü ve daha hızlı geldi. Ancak ortaya çıkış amacı olan tek başına okyanusta mücadele ruhunu hiç kaybetmedi. Vendee Globe’un son edisyonu, 35 yıl önceki aynı mücadeleci ruhla 10 Kasım’da start alacak. Yarışın 40 cesur yelkencisi, milyonlarca izleyici eşliğinde hayatların riske attıkları yarışın startı için palamarları çözecek.
Yazarın notu: Vendee Globe yarışını internet sitesi www.vendeeglobe.org sayfasından takip edebilirsiniz. Bu efsanevi mücadeleyi daha iyi anlamak için ise, Vendee Globe’da yarışan bir yelkencinin hikayesini anlatan Turning Tide (En Solitaire) isimli filmi seyredebilirsiniz.
