Dillere destan deniz ürünleri ve sakin plajlarıyla Leros, güzelliği yeni anlaşılan bir mücevher gibi. Elinizin altında Leros seyahat rehberiyle tatilinizin keyfini çıkarın.
Şehir kalabalığı ve gürültüsünden sıkılanların tatil için bir Yunan adasını tercih etmesinin onlarca sebebi var. Bunlardan en önemlisi, kalabalıktan uzak, sakin ve rahat bir atmosfer sunarak gevşemek ve stresten arınmak için mükemmel bir ortam sağlamaları. İster sahilde dinleniyor ister keyifli bir yemeğin tadını çıkarıyor ya da sadece doğal manzaraları seyrediyor olun, adalar sizi yavaşlamaya ve ânın tadını çıkarmaya teşvik ediyor. Adını son yıllarda daha sık duyduğumuz, artık kapıda vize uygulamasıyla da gidebileceğiniz Yunan adası Leros’ta bu tecrübeyi sonuna kadar yaşayacaksınız. On iki Ada’nın zarif bir üyesi. Osmanlı dönemindeki ismiyle İleryoz, dingin bir yaz tatili yapmak için birebir. Nasıl mı? Gelin maceramızı birlikte yaşayalım.
Rüzgârlı bir günde, Bodrum’dan feribotla yarım saatte Kos adasına, oradan da 1,5 saatlik bir deniz yolculuğuyla Leros’a varıyoruz. Adada toplu taşıma kısıtlı olduğu için hemen bir araba kiralayıp keşif için yollara düşüyoruz.
Yunanca Dodekanez olarak da bilinen ada grubunun (On İki Ada) parçası Leros’un tarihi Neolitik döneme kadar uzanıyor. Adada Bizans döneminden kalma yapılar da bulunuyor, ancak en ilgi çekici hikâye, aslında Birinci ve İkinci Dünya Savaşı’nda yaşanmış. Leros’un Lakki olarak bilinen yerleşim bölgesine yakın, ormanlık bir yoldan geçilerek varılan Merikia Tüneli Savaş Müzesi bu hikâyeyi bize hakkıyla anlatıyor. 1912-1943 yılları arasında İtalya işgali altına girmiş ada, bu süre boyunca askeri bir üsse çevrilmiş ve doğal liman özelliğinden ötürü İtalyanların bölgedeki donanma merkezi haline gelmiş. Savaş Müzesi’nin yer aldığı yer altı tüneli de o dönem burada inşa edilen savunma araçlarından. 1943’te Alman işgaliyle karşılaşan ada, 11 Kasım 1943’te başlayan Leros Savaşı’yla bu işgale karşı gelmeye çalışsa da yenilgiye engel olamamış. Almanlar İkinci Dünya Savaşı’nı kaybettikten sonra On İki Ada, Yunan devletine iade edilmiş.
Adada İtalyan işgali etkilerini en bariz görebileceğiniz yer, İtalyanlar tarafından sıfırdan oluşturulmuş Lakki bölgesi. Adanın geri kalanında dar yollar, klasik beyaz badanalı evler sizi karşılarken Lakki’de durum değişiyor, teknelerin ve yelkenlilerin dizildiği limanın karşısında uzanan yollar genişliyor, binalar sarı-toprak renklerini alıyor. Müze ziyaretinizden Lakki’ye dönerken yolda gözünüze denizin kıyısında dizi dizi park etmiş arabalar çarpabilir. Burası özel plaj işletmesi Lime Beach Bar. Bir deniz molası verip, serin suların tadını çıkarmak için ideal bir nokta.
Sıradaki durağınız, adanın sembolü haline gelmiş, kaleye giden yolda yer alan yel değirmenleri. Bu değirmenlerin en eskisinin tarihi 17. yüzyıla, en yenisinin tarihi ise 19. yüzyıla uzanıyor. Panteli koyunun muhteşem manzaralarını sunan değirmenlerden biri, geleneksel Leros evi müzesine dönüştürülmüş ve kesinlikle ziyarete değer. Müzenin alt katında eski zamanlarda kullanılan aletler, kadın ve erkek kıyafetleri ve işlemeler yer alırken, üst katta yatak odası bulunuyor. Geleneksel Türk evlerine ve kıyafetlerine benzerliğiyle dikkat çeken müze, bize iki kültürün birbirine ne kadar yakın olduğunu hatırlatıyor. Sadece öğleye kadar açık müzeyi ziyaret ettikten sonra değirmenlerle işinizin bittiğini düşünmeyin. Zira, güneş batarken buraya tekrar geleceksiniz: Harris Bar sizi bekliyor olacak.
Değirmenlerden bir diğerine kurulmuş bu kokteyl barı, adanın en popüler mekânlarından. Üç yıl önce açılan barın sahibi Harris, aslında pasta şefliği eğitimi almış ve Harris’i açana kadar ailesinin pastanesini işletiyormuş. Yel değirmeni kullanılabilir hâle geldiğinde, insanların muhteşem içkilerin ve adanın panoramik manzarasının tadını çıkaracağı bir yer açma fırsatını değerlendirmeye karar vermiş. Barın panoramik manzarası harika: Kuzeyde Platanos köyü, yel değirmenleri ve kale manzarası; güneyde Kalimnos; batıda Panteli köyü ve Lakki limanı ve doğuda Türkiye sahilleri. Harika içkilerinizi yudumlayıp sundukları atıştırmaları kemirirken güneşin batışının tadını çıkarın.
Adanın tarihine dair derin bilgiler öğreneceğiniz bir diğer müze ise Alinda sahilinde yer alan Bellenis Kulesi. Harika bir mimariye ve kocaman bir bahçeye sahip Bellenis, 1925-1927 tarihleri arasında, adanın varlıklı yerlilerinden Parissis Bellenis’in yazlık evi olarak inşa edilmiş. İkinci Dünya Savaşı sırasında Alman kumandan General Muller’in emriyle Alman ordusu için hastane olarak kullanılmış. Müzenin ilk katında Leros’un az bilinen tarihi bir gerçeğine dair sergiler göreceksiniz: adaya sürülmüş siyasi sürgünlerin eserleri.
Yunanistan’da “Sürgünler Adası” olarak da bilinen Leros, Yunan devletinin siyasi tutukluları yerleştirdiği ve genellikle bu sürgüne “tedavi” adını verdiği bir yer olmuş. İki dünya savaşı arası dönemde askeri kışla olarak kullanılmak üzere inşa edilen binalar, savaş sonrası cunta döneminde endoktrinasyon kurumları, akıl hastanesi ve hapishane hücreleri olarak yeniden kullanılmış. Bellenis Kulesi’nde eserlerini görebileceğimiz sürgünlerden biri de 1967-1974 yılları arasında adada kalan ve yalnızlığını resmeden yazar ve ressam Kyriakos Tsarikis. Müzede savaş döneminde kullanılan tıbbi ve askeri malzemelere, Leros’un varlıklı ailelerine ait hikâyelere göz attıktan sonra bahçedeki küçük basın müzesini de ziyaret etmeyi unutmayın.
Bir Ege adası olarak Leros, sadece kültür meraklılarını değil, deniz ve güneş tatilinden vazgeçemeyenleri de ziyadesiyle tatmin edecek bir destinasyon ve her biri kendine özgü bir çekiciliğe ve karaktere sahip büyüleyici köylerle dolu. Adanın en bilinen koylarından, Bellenis Kulesi’ne de ev sahipliği yapan Alinda, denizden bir taş atımı uzaklığında pek çok mütevazı konaklama ve restoran seçeneği sunuyor. Nereye giderseniz gidin denizden uzaklaşmadan gurme ziyafetler çekmek, çok sıcak günlerde sakin ve mavi sulara atlayıp serinlemek için Alinda ideal bir nokta. Öyle ki, adaya geldikten sonra Alinda’dan hiç ayrılmadan uzun bir tatil yapabilir, dinlenmiş ve yenilenmiş bir şekilde evinize dönebilirsiniz.
“Peki ya burada nerede yemek yiyelim?” diye sorarsanız bütün yerlilerin size işaret edeceği mekân Prima & Aleproma olacaktır. Kendine özgü şirin huysuzluğuyla nam salmış sahibi Antonis, size günün en iyi opsiyonlarını sunacak ve ahtapot, karides, kalamar gibi lezzetli deniz ürünlerinin en iyi versiyonlarını denizin hemen kıyısında tadacaksınız.
Leros’ta ziyaret etmeniz gereken bir diğer nokta, adanın merkezi olarak kabul edilen, beyaz badanalı binaları ve şirin limanı ile dikkat çeken Agia Marina. Yıllar içinde Leros’un en büyük yerleşim yeri haline gelen Agia Marina’da denize girilmiyor, ancak Arnavut kaldırımlı sokaklarında yürümek ve ister sabah kahvesi ister bir gece içkisi içmek günlük rutininizin bir parçası haline gelecek. Mısır esintileri taşıyan neoklasik konakları, geleneksel evleri, begonvillerle dolu avluları, toprak tonları ve Leros’un mimari zenginliğinin altını çizen gösterişli beyaz pencereleriyle ünlü. Sokaklarda gezinirken Leros’un tarihi hakkında bilgi edinebileceğiniz Arkeoloji Müzesi ile karşılaşacaksınız. Agia Marina limanında sizi komşu Lipsi adasına ve diğer adacıklara doğru günübirlik gezilere çıkaracak teknelerden birine atlayın. Limanın hemen karşısında Leros’un en ünlü pastanesi To Paradosiako’ya gidip geleneksel bir Yunan tatlısı yemenin tadı da hiçbir şeyde yok.
Geleneksel ada yaşamını tatmak için, Agia Marina’ya çok yakın olan, yerel balıkçıların gün doğumunda hâlâ ağlarını attığı ve begonvil kokusunun havayı doldurduğu Panteli köyüne gidin. Köyün bitişiğindeki Panteli Plajı sığ sularıyla çocuklu aileler arasında epey popüler. Biraz kuzeye, havaalanının da olduğu bölgeye ilerlerseniz karşınıza Partheni koyu çıkacak. Partheni koyunun arka tarafında Agia Matrona-Kioura kilisesinde sizi başka bir sürpriz bekliyor. Kilise, Yunanistan’ın İkinci Dünya Savaşı sonrası cunta olarak bilinen askeri diktatörlük döneminde adaya sürülen siyasi mahkumların yaptığı freskler ve sanat eserlerini içeriyor. Fresklerden birinde, bir ordu yemekhanesinde tasvir edilen Son Akşam Yemeği sahnesinde İsa en yeni sürgün olarak gösterilmiş. Bu sürgün mahkumlardan biri, Yunanistan’ın en ünlü şairlerinden, şiirleri büyük besteci Mikis Theodorakis’e ilham veren Yiannis Ritsos.
Partheni’de vakit geçirdikten sonra rotanızı 2-3 kilometre uzaklıktaki bağ evi, aynı zamanda aile işletmesi Hatzidakis’e kırın. Şarap üreticiliğine 2000 yılında başlayan Leroslu Chatzidakis ailesi, daha önce sebze üreticiliğiyle uğraşıyormuş. Şu an ürettikleri kırmızı şarap, Merlot ve Cabernet Sauvignon üzümleriyle, beyaz şarap ise Yunanistan’ın kuzeyine özgü malagouzia ve assyrtiko üzümleriyle yapılıyor. 12 dönümlük bağ, şaraba özel bir tat ve aroma veren kekik gibi aromatik bitkilerin bulunduğu yamaçlarla çevrili. Anne Maria, şarap tadımına gelenlere lezzetli tabaklar hazırlıyor. Leros’taki pek çok restoran, adalarının yerel şarabını gururla servis ediyor; bunlardan biri de Agia Marina’nın biraz yukarısındaki Tis Kakomoiras.
Sahibi ve şefi Christos Boutsis daha önce hizmet sektöründe çalışmış, ardından şeflik okulunu bitirerek hem kahvaltı hem de akşam yemeği sunan Tis Kakomoiras’ı açmış. Muhteşem deniz manzaraları sunan restoranda hizmet hiç beklemediğiniz kadar hızlı, yemekler ise bir o kadar muhteşem. Boutsis’in kendi eseri olan en coulis adındaki salata, ülkenin Masterchef yarışmasında dereceye girmiş. Zeytin ezmesi, kapari ve domates marmeladı içeren bu eşsiz lezzetin yanı sıra, kadayıfa sarılmış ve aromatik sarımsak yağı eklenmiş karides yemeğini de yiyince damağınız iyice şenlenecek.
Leros deyince akla gelen bir diğer taverna da yel değirmeni manzarasıyla sosyal medyada fenomen olmuş Mylos By The Sea. 2000 yılında açılan aile işletmesi Mylos’un artık dünyanın her yerinde müdavimleri var ve Leros ziyaretinde olmazsa olmaz bir gurme durağı. Mylos stili ıspanaklı pay, papağan balığı carpaccio ve patlıcan ve şitake mantarlarıyla yapılan ravioli gibi lezzetler Mylos’un boş bir ününün olmadığını kanıtlar nitelikte. Tatlı olarak ise Mylos usulü yapılmış Leros “pougi” deneyin: acıbadem ve mandalina dolgulu hamur katmanlarına bayılacaksınız.
Leros’un tarihini ve kültürünü keşfettiğimiz, güzel yemeklerini tattığımız yoğun birkaç gün sonrası, Alinda plajındayız. Alinda’dan kuzeye doğru giden yolu takip ettiğimizde Leros’un en ünlü plajlarından, özellikle gençler arasında popüler olan Dio Liskaria’ya ulaşıyoruz. Soğuk bir bira, sakin bir plaj ve masmavi bir deniz… Bir adadan daha ne istenir ki? Sohbet ettiğimiz bir ada yerlisinin de dediği gibi “Leros’a bir kez gelen kalbini burada bırakır ve mutlaka ikinci kez gelir.” Biz de öyle yapacağız.
NASIL GİDİLİR?
Adaya Bodrum üzerinden Kos aktarmalı olarak feribotla veya Atina üzerinden uçakla gelmek mümkün. Bodrum merkez veya Turgutreis’ten kalkan Kos seferleri için feribotlines.com adresini ziyaret edebilirsiniz. Kos’tan Leros’a geçmek için ise Dodekanisos Seaways’in 12ne.gr adresini ziyaret edin.
ADADA ULAŞIM
Adada sizi istediğiniz koylara ve önemli merkezlere götüren toplu taşıma çok sınırlı olduğu için motosiklet, araba veya bisiklet kiralamanız yararınıza olacaktır. Şarj edilebilen elektrikli bisikletler kiralayan GreenBike Me şirketinin bisikletlerinden kiralayabilirsiniz.
YEME-İÇME
Tis Kakomoiras Agia Marina’daki bu küçük ama manzarasıyla gönül çelen restoranın tek cazibesi lokasyonu değil. Sahibi ve şefi Christos Boutsis daha önce hizmet sektöründe çalışmış, ardından şeflik okulunu bitirerek hem kahvaltı hem de akşam yemeği sunan Tis Kakomoiras’ı açmış. Terasın rüzgârında serinlerken edeceğiniz kahvaltıda soğuk bir kahveyle jambonlu ve yumurtalı pankek veya oreolu, çikolata soslu ve çilekli pankek yiyin. Boutsis, akşam yemeği menüsünde de mucizeler yaratıyor. Portakal ve lime suyuyla yapılmış carpaccioyu deneyin.
Mylos By The Sea Adanın en popüler tavernası. Yel değirmeni manzarasıyla ünlü restoranda papağan balığıyla yapılmış ceviche, karides carpaccio ve marine edilmiş sarıkuyruk gibi lezzetli deniz ürünlerini deneyin. Saksıda çiçek gibi servis edilen tiramisunun da mutlaka tadına bakın.
Harris Bar Kale yolundaki meşhur yel değirmenlerinden birine konuşlanmış Harris’in özellikle Panteli’ye bakan manzarası ve kokteylleri inanılmaz. Akşamüstleri, yemek öncesi lezzetli kokteyller eşliğinde güneşi batırmaya gelen ziyaretçilerle dolup taşıyor. Taze kivi ve mürverçiçeği suyuyla yapılan Kiwi Cooler ile sakız likörü içeren Mastiha Mule’yi mutlaka deneyin.
Prima & Aneplora Alinda sahilinde yer alan bu deniz ürünleri restoranı, denizin hemen dibinde lezzetli mezeler ve balıklar sunuyor. Sahibi Antonis, sert biri olarak bilinse de lezzetten ve kaliteden ödün vermeyen yaklaşımından ötürü ada yerlilerinin tavsiye ettiği bir mekân yaratmış. Antonis’e kulak vererek taze balık ve mevsim ürünlerinden oluşan mezeler sipariş edin.
Theokis Bistro Restaurant Yine Alinda koyunda bulunan bu bistro, sabah kahvenizi deniz kıyısında içip güne harika bir başlangıç yapmak için ideal. Yunan usulü menemenden pankek veya çırpılmış yumurtaya pek çok farklı kahvaltı seçeneği bulunan Theokis yaz sezonunda akşamları haftada iki gün canlı müzik sunuyor.
KONAKLAMA
Tony’s Rooms Alinda sahilinde yer alan bütçe dostu stüdyo daireleri, altındaki süpermarket ve araç kiralama hizmetiyle beraber sevimli bir aile işletiyor. Mutfağında fırını, ocağı, buzdolabı ve hatta çamaşır makinesi de olan dairelerin deniz veya bahçe manzaralı seçenekleri var ve hangisini tavsiye ettiğimizi söylemeye gerek bile yok. Stüdyo dairelerin gecelik fiyatları 60€’dan başlıyor.
Alea Mare Hotel Alinda’da hem iyi lokasyon hem konfor sunan bir konaklama seçeneği. Deniz veya bahçe manzaraları balkonları, terasında sunulan kahvaltı, ücretsiz wifi ve uydu kanalları gösteren televizyon otelin artılarından. Deniz manzaraları iki kişilik odaların fiyatı 80€’dan başlıyor.
Asterias Panteli Plajı’na 100 metre mesafede yer alan Asterias, mavi ve beyaz tonlarında dekore edilmiş zarif stüdyo odalar sunuyor. Geniş ve ferah iç alanları, deniz manzaralı balkonları ve güler yüzlü işletmecileri her ihtiyacınızın gözetildiği hissi veriyor. Plaja inen merdivenleri de cabası. Stüdyo dairelerin gecelik ücreti 95€’dan başlıyor.
TÜYOLAR
Lakki bölgesini gezin. Lakki’nin en ayırt edici yönlerinden biri, adadaki İtalyan etkisini yansıtan dikkat çekici mimarisi. İtalya’nın 20. yüzyılın başlarında 12 Adalar’ı işgali sırasında Lakki, İtalyan mimarlar tarafından planlı bir bölge olarak geliştirilmiş ve diğer Yunan yerleşimlerine kıyasla tamamen farklı bir görünüm kazanmış. Lakki’nin Art Deco binaları, geniş caddeleri ve ferah meydanları bu İtalyan etkisini sergiliyor ve Lakki’ye nostaljik bir çekicilik katıyor. Bir öğle vakti Lakki’nin iç kısımlardaki sokaklarında dolaşmak, sanki terk edilmiş bir İtalyan sahil kasabasında hüzünlü bir gezinti hissi veriyor. Öte yandan Lakki’nin marinası hem ticari hem de özel teknelere ev sahipliği yapıyor.
Leros Savaş Müzesi Leros Savaş Müzesi, ziyaretçilere adanın İkinci Dünya Savaşı sırasındaki rolünü, özellikle de Leros Savaşı bağlamında ayrıntılı bir şekilde anlatıyor. Müzede o döneme ait eserler, belgeler, fotoğraflar ve askeri teçhizattan oluşan bir koleksiyon sergileniyor ve adada savaş zamanı yaşamın sert gerçeklerine dair bilgiler sunuluyor. Sergiler aynı zamanda Eylül ve Kasım 1943 tarihleri arasında gerçekleşen yoğun ve uzun süreli Leros Savaşı sırasında adalıların işgalci güçlere karşı direnişini de anlatıyor. Müze, İkinci Dünya Savaşı sırasında Leros halkının yaptığı fedakârlıkların dokunaklı bir hatırlatıcısı olarak hizmet veriyor ve çatışma sırasında hayatını kaybedenlerin anısını onurlandırıyor.
Hatzidakis Şarapevi Yunanistan’da şarap üretimi tarihinin binlerce yıl öncesine dayandığını düşündüğümüzde adanın yerli şarabını üreten bir aile işletmesini ziyaret etmek keyifli bir deneyim olacaktır. Adanın kuzey bölgesinde yer alan bağları ve üretim yerini gezmek, George ve Maria Chatzidakis çiftinin hazırladığı lezzetli meze tabağı eşliğinde şarap tadımı yapmak ve yerel şaraplardan birkaç tane alıp çantanıza atmak gerçek bir keyif. leroswines.gr
Savaş zamanı batıkları Leros sularının Normandiya’dan sonra dünyada en fazla İkinci Dünya Savaşı batığına en sahipliği yaptığı söyleniyor. Dolayısıyla burası tüplü dalış sevenler için bir cennet. Profesyonellerin uzman rehberliğinde gerçekleştireceğiniz dalışlarda bu muhteşem sualtı müzesinin tadını çıkarabilir ve kelimenin tam anlamıyla dünya tarihine dalabilirsiniz. Enkazlar arasında Kraliçe Olga muhribi ve Alman savaş uçaklarının yanı sıra diğer gemilerin parçaları, torpido ağları ve çeşitli sualtı eserleri yer alıyor.
Kapıda Vize Uygulamasıyla Gidilebilen Yunan Adaları
