Orta Anadolu’nun tarihteki ilk köyü olan Aşıklı Höyük’te yapılan arkeolojik kazılar, sanat eserlerinin rahmi oluyor.
Evet, her şeyden evvel “Önce söz vardı”, fakat o vakitleri anlatmak için belki de “Yalnız doğa vardı” demek bile yeterli olacaktır. Yaklaşık 10 bin 400 yıllık geçmişiyle, Menendiz Çayı’nın sularıyla toprakları bereketlenirken Orta Anadolu’nun ilk köyü Aşıklı Höyük’de yalnızca doğa ve etrafında kolektif bir yaşam süren insanlar vardı o vakitlerde. Ve tahmin ettiğiniz gibi, bu insanlar avcı toplayıcı döneminden yerleşik tarım düzenine geçiyor, yıllar sonra arkeologların fırçalarıyla kazıyarak bulacakları izleri köyün topraklarına işliyorlardı. İlginçtir ki yalnız koyun ve keçinin ilk kez evcilleştirilmesini değil, tarihte yapılan ilk beyin ameliyatının izlerini de bulacaktı bilim insanları bu topraklarda, binlerce yıl sonra. Peki, yalnız bilim insanları izini sürdü Aşıklı Höyük’ün? Bu ilklerin yaşandığı köyün yolu elbette bir gün geniş bir sanat arşiviyle de kesişecekti, ki öyle de oldu. 4 Şubat’ta Tarihi Hüsrev Kethüda Hamamı’nda sanatseverlerle bir araya gelen “Kazı İzleri/Lines of Site” başlıklı sergi, köyün arkeoloji ve sanat arasındaki diyaloğunu 13 yerli/yabancı sanatçının eserleri üzerinden anlatıyor.
Aşıklı Höyük’de 1989 senesinde başlayan kazı çalışmalarıyla köyün tarihi halen keşfedilmeyi beklerken, kazı çalışmalarını desteklemek, kültürel mirasın özellikle yerel halk tarafından benimsenmesini ve korunmasını sağlamak, aynı zamanda da kazı alanının tanınırlığını artırmak için çalışan Aşıklı Höyük Dostları Derneği’nin çabalarıyla bu binlerce yıllık tarih sanatla buluşuyor. “Kazı İzleri/Lines of Site” adı verilen serginin küratörlüğünü Fırat Arapoğlu ve Gary Sangster birlikte üstlenmiş. Bu disiplinler arası sergideki eserler, yerli ve yabancı 13 sanatçının Aşıklı Höyük kazı alanındaki deneyimlerinin izlerini taşıyor. Serginin en keyifli yanı da bu olsa gerek; sanat, tarih, sanat tarihi, arkeoloji ve antropoloji bir araya gelerek binlerce yıllık bir mirasın izlerini sınırların birbirine geçtiği bir alanda inceliyor.
Bu farklı deneyimi, serginin küratörlerinden Fırat Arapoğlu ise şu sözlerle anlatıyor: “Sergi, 5 ülkeden 13 sanatçının Aşıklı Höyük kazası ile süregelen ilişkileri üzerinden şekillendi. Eserler sanatçıların Aşıklı Höyük’ün tarihi üzerine yaptığı entelektüel ve sanatsal sorgulamaları sonucunda ortaya çıktı. Farklı disiplinlerde üretilmiş yapıtların buluştuğu bu sergi, iki yıllık bir çalışmanın neticesi. Sanatçıların uluslararası perspektiflerini, farklı medya ve ışık kullanımlarını ve kendi eşsiz araştırma meraklarını içeriyor. Bu sayede kazı çalışmaları sanat aracılığıyla belgelenerek bulgular farklı temalarla yeniden ortaya çıkıyor.”
Serginin diğer küratörü Gary Sangster ise şunları söylüyor: “Arkeoloji ve sanatın eleştirel metodolojileri farklı olsa da baktıkları yerler aynı: Görsellik, maddesellik, uzamsallık, zaman, arşivin doğası, anlam, değer, insan olmanın anlamı ve bu anlamın nasıl ifade edildiği gibi. Aşıklı Höyük’ün barındırdığı tarih ile sanatçıların entelektüel yaratımları birleşince ortaya arkeolojinin aydınlattığı yolda yeni formlar ve görüntüler çıktı.”
Sergi, 25 Şubat’a kadar Tarihi Hüsrev Kethüda Hamamı’nda ziyarete açık olacak. Sonrasında İstanbul, İspanya ve İskoçya’da sanatseverlerle buluşacak. Serginin başka şehirlerde sergilenecek olması ise aklımıza şu soruyu düşürüyor: Binlerce yıllık kültürün izlerinden doğan ve üretilen eserlerin kilometrelerce ötesindeki uzamları acaba nasıl olacak?
Siz de sergi üzerine düşünmeyi ve dinlemeyi istiyorsanız sergiye paralel olacak düzenlenecek bir dizi seminer de ilginizi çekecektir. 4-22 Şubat 2022 tarihleri arasında düzenlenecek seminerler, Sanat ve Arkeoloji Projesi Seminer Programıpostane binası, Galata’da gerçekleşecek, ayrıca YouTubeüzerinden canlı yayınlanacak. Seminer takvimi ise şöyl
“AÇIKLAMALAR”
4 Şubat 2022 Cuma / 18.00
Tema: Geçmişi çağdaş sanat yolu ile tasarlama, kanıta dayalı bir kültürde yaratıcılığın ve sanat pratiğinin rolü
Panelistler: Eva Bosch, Dillwyn Smith, Anita Taylor
Moderatör: Gary Sangster
“İÇKİN MALZEME”
7 Şubat 2022 Pazartesi / 18.00
Tema: Nesneler, eserler ve malzemeler sanatçıların biçim ve anlam üretmeleri için hayal güçlerini nasıl teşvik eder?
Panelistler: Şahin Domin, Leyla Emadi, Osman Nuri İyem
Moderatör: Fırat Arapoğlu
“AŞIKLI’NIN KEŞFİ, DÜNYA TARİHİNDEKİ YERİ”
15 Şubat 2022 Salı / 18.00
Tema: Aşıklı kazılarının başlaması, zaman içinde değişiklikler ve Aşıklı’daki inovasyonlar
Panelistler: Mihriban Özbaşaran, Güneş Duru
Moderatör: Ferhat Boratav
“BİLİM VE SANAT”
18 Şubat 2022 Cuma / 18.00
Tema: Arkeoloji ile sanatın (bilim ile sanatın) etkileşimi, birbirlerinden öğrendikleri, araştırmacılara ve sanatçılara gelecekteki çalışmalarına etkileri
Sanatçıların nasıl araştırma yaptıkları ile arkeologların bilgiye nasıl ulaştıkları arasındaki ilginç farklılıklar ve bu farklılıkların neden önemli olduğu veya ürettikleri bilginin nasıl farklı olabileceği, yanı sıra birbirleriyle etkin bir şekilde nasıl etkileşime girebilecekleri
Panelistler: Ahmet Rüstem Ekici, Murat Germen, Hakan Sorar, Melis Uzdurum, Sera Yelözer,
Moderatör: Demet Güral
“BİR ŞEYLERİ ORTAYA ÇIKARMA”
22 Şubat 2022 Salı / 18.00
Tema: Kazı alanına yeni anlam yükleme
Panelistler: Özgül Arslan, Savaş Çekiç, Emre Zeytinoğlu
Moderatör: Güneş Duru
