Bugüne kadar Titanik’e inen 200 kişi, Everest’e hatta uzaya çıkanlardan bile az. Titanik’in en ünlü ziyaretçisi, 1995 yılında enkaza dalış gerçekleştiren Titanik filminin yönetmeni James Cameron. 2012’de koruma altına alınan enkaza en son dalan kişiyse Wall Street kökenli iş insanı Victor Vescovo.
“Önemli olan satın aldıklarımız değil, deneyimlerimiz” fikri turizm anlayışını da kökten değiştirdi. Elbette lüks oteller ve Karayip Adaları da şahane ama görmüş geçirmiş insanlar asıl yatırımı, yaşamının son anlarında bile anacağı deneyimlere yapmak istiyor. Ocean Gate Expedition’ın Mayıs 2021’de başlayacak Titanik dalışları da tam böyle bir deneyim. Bugüne kadar alınan 35’ten fazla rezervasyonun yarısının, Richard Branson’ın Virgin Galactic seferlerine yer ayırtmış kişiler olması ayrıca dikkat çekici.
Tarihin en ünlü gemisi ve batığı Titanik, Atlantik’in 3.657 metre dibinde yattığı ve bölgede güçlü denizaltı akıntıları olduğu için öyle kolayca dalış yapılıp incelenemiyor. Öte yandan zaman daralıyor çünkü 2016’da insansız denizaltı ile yapılan bir araştırmayla, pas yiyen bakteri Halomonas titanicae’nın, Titanik’i kısa sürede yok edeceği ortaya çıkarıldı. Adını Titanik’ten alan H. titanicae ve akıntıların yarattığı doğal korozyon sebebiyle efsanenin 10 ila 50 yıl içinde yok olacağı tahmin ediliyor. Çoğu bilim insanının öngörüsü ise 20 yıl. Üstelik, geminin ayırt edici özellikleri her an çökme tehlikesiyle karşı karşıya; görülebilecek detaylar her geçen gün azalıyor. Kuvvetle muhtemel Ocean Gate Expedition Başkanı Stockton Rush’ın kolları sıvamasına neden olan da bu bilgi oldu.
Tüplü dalışla ulaşılamayacak derinliklere keşif dalışları düzenleyen Ocean Gate Expedition, Mayıs-Eylül 2021 arasında gerçekleştireceği seri dalışlarda; çok ışınlı sonar, lazer tarama ve fotogrametrik teknolojiyi kullanarak enkaz alanının ve Titanik’in üç boyutlu modelini oluşturmayı planlıyor. Hedef, batık yok olmadan elde edilebilecek tüm verilerin toplanması.
Titanik araştırması elbette çok ciddi bir bilim ekibi tarafından yürütülecek ancak 125.000 dolar ödeyen bilim meraklıları da kendine ekipte yer bulabilecek. Ocean Gate Expedition Başkanı Stockton Rush’ın “misyon uzmanı” adını verdiği bu kişiler, araştırmada aktif rol alarak bilime katkıda bulunacak. “Bu iş herkese uygun değil. Önce bir mülakat gerçekleştiriyor, ekibe sonra kabul ediyoruz. Prima donna aramıyoruz. Bunun bilimsel amaçlı bir misyon olduğunu anlayan insanlara ihtiyacımız var.”
Titanik’e Dalan, Everest’e Çıkandan Az
Dönemin rüya yolcu gemisi Titanik, Southampton Limanı’ndan New York’a ulaşmak için 10 Nisan 1912’de büyük şaşaa ile demir aldı. 269 metrelik bu müthiş gemi, yolcu yakınlarının yanı sıra sadece Titanik’i görmeye gelenlerin oluşturduğu büyük kalabalık tarafından uğurlandı. Ancak Southampton, Titanik’in maalesef ilk ve son limanı oldu. Seyre başladıktan sadece dört gün sonra Kanada’nın New Foundland Adası açıklarında buzdağına çarpan Titanik, ikiye bölünerek 2 saat 40 dakika içinde okyanusun buz gibi sularına gömüldü. 1.514 kişinin hayatını kaybettiği Titanik faciası, bugün hâlâ dünya savaşları dışında en fazla can kaybı yaşanan deniz olayı olarak kabul ediliyor.
Atlantik Okyanusu’nun 3.657 metrelik karanlık, soğuk ve yüksek basınçlı sularında yatan Titanik batığı yıllarca gizemini korudu. Amerikan donanmasından emekli oşinografi profesörü Robert Ballard’ın onu 1985 yılında bulmasıyla Titanik efsanesi yeniden canlandı. Ballard, Soğuk Savaş sırasında batan iki Amerikan nükleer denizaltı enkazını ararken tesadüf eseri Titanik‘e rastlamıştı. Ballard’ın keşfiyle artan araştırmaların yanı sıra, tek tük de olsa turistik Titanik gezileri başladı.
Bugüne kadar Titanik’e inen 200 kişi, Everest’e hatta uzaya çıkanlardan bile az. Titanik’in en ünlü ziyaretçisi, 1995 yılında enkaza dalış gerçekleştiren Titanik filminin yönetmeni James Cameron. 2012’de koruma altına alınan enkaza en son dalan kişiyse Wall Street kökenli iş insanı Victor Vescovo. (Aralık 2018’den bu yana Five Deeps Expedition projesiyle beş okyanusun en derin yerlerine dalışlar gerçekleştiren Vescovo da bir başka vizyoner isim.)
20 Bilim İnsanı, Dokuz Misyon Uzmanı
Dalışların yapılacağı Titan denizaltısı Ocean Gate Expedition ve Washington Üniversitesi işbirliğiyle inşa edilmiş. Titan’ın 4.000 metreye kadar inebileceği ve derin dalış alanında yeni bir dönem başlatacağı belirtiliyor. Karbon ve titanyumdan yapılan denizaltının manevra kabiliyetinin yüksek olması sayesinde, bugüne kadar elde edilen en iyi görüntülerin kaydedilmesi planlanıyor. Denizaltı, dört elektrikli motoruyla 3 deniz mili hızla hareket edip dakikada 55 metre alçalacak. Denizaltının Titanik bölgesine ulaşması, keşfetmesi ve gemiye geri dönmesi altı-sekiz saat sürecek. Güçlü harici ışıklarla donatılan Titan 4K kameralar ve bir lazer tarayıcıya sahip. İç basıncı sabit kalan denizaltının havası, uzay aracınınkine benzer bir şekilde geri dönüştürülüyor. Küçük bir tuvaleti bulunan denizaltıda atıştırmalıklara ve suya izin var.
Kısa bir eğitimden geçtikten sonra ekibe katılacak “misyon uzmanları” dalış planlaması, iletişim, navigasyon, sonar operasyonu ve fotoğrafçılık konularında mürettebata yardımcı olacak. Sekiz gün olarak planlanan seyahat, Kanada’nın New Foundland Adası’ndan başlayacak. Yolcular buradan helikopterlerle batığın yakınına demirleyen gemiye getirilecek ve kaldıkları süre boyunca bilimsel dalışlara eşlik edecek. “Misyon uzmanları”, Rhode Island Üniversitesi’nden sualtı arkeoloğu Bridgette Buxton, Kuzey Carolina Üniversitesi’nden balıkçılık biyoloğu Steve Ross ve Titanik uzmanı İrlandalı dalgıç Rory Golden’ın da dahil olduğu gemi mürettebatına katılacak. Her seferde gemide 20 bilim insanının yanı sıra dokuz misyon uzmanı yer alacak.
Beş kişi kapasiteli denizaltıda Titanik dalışlarında “misyon uzmanlarına”, bir araştırmacı ve bir pilot eşlik edecek. Ocean Gate Expedition’ın Başkanı Stockton Rush ise her üç dalıştan birine pilotluk yapacak.
Geriye Ne Kaldı?
Stockton Rush, tüm kemiklerin yok olduğunu belirtiyor. “Aşağıda ceset yok ancak botlar, ayakkabılar ve giysiler var ve bu çok kasvetli. Denizcilik arkeologlarımız bunları belgeleyecek ve geçen yüzyılın başında zengin insanların yaşamları hakkında daha fazla şey anlamaya çalışacaklar. Orada harcayacağımız zaman, başkalarının kaçırdığı şeyleri bulmamızı sağlayacak…”
Hem bölgenin dip yapısı hem de Titanik’in tarihiyle ilgili bilgiler verilecek dalışlarda; 269 metrelik Titanik’in güvertesi, pruvası, kaptan köşkü ve hâlâ sağlam durumda olduğu söylenen o meşhur balo salonu merdiveni görülebilecek. Kaptanın porselen küvetiyse yıkıldığı tahmin edilenler arasında. Geminin dev buhar kazanı, pervaneleri ve diğer parçaları, iki ve üç boyutlu sonar tarayıcılarla aranacak. Yeni ayrıntıların da bilim insanlarıyla birlikte keşfedileceği dalışlarda, 100 yıldır hiç el değmeden okyanusun dibine saçılmış halde duran gemiye ait el yapımı eserlerin de görülebileceği tahmin ediliyor.
Rush, Titanik artık batık bir gemi kadar “yapay bir resif” olduğundan, keşif aynı zamanda enkazdaki deniz yaşamı ve mikrobiyal türleri de araştıracak.
