Alaaddin’in Sihirli Saati: Trilobe

Trilobe Nuit Fantastique Dune Edition yenilikçi bir saat ve GPHG 2022’de ödül kazanması bu açıdan şaşırtıcı değil. Asıl şaşırtıcı olan ise markanın henüz 4 yaşında olması.

Günümüzde yenilik diye sunulan özelliklerin pek çoğu aslında yenilikçi bir nitelik taşımıyor. Christiaan Huygens’in 1675’te denge yayını icat etmesinden bu yana sürekli ilerleme gösteren saatçilik teknolojisi 2000’li yıllara kadar belirli aralıklarla değişim gösterdi. Ancak 2000’li yıllardan itibaren silisyum denge yayı ile birlikte bazı şeyler değişti. Artık saat ustaları ve tasarımcılar tek hükümdar değil, bazen son sözü mühendisler söylüyor. Fransız Trilobe de mekanizmalarının üretimi (Le Cercle des Horlogers) İsviçre olduğundan ülkeler ve kültürler arası bir işbirliği sağlayan, mühendislik harikası saatler üreten bir marka.

Bilindiği gibi Fransa felsefe geleneği açısından güçlü bir ülke. Descartes, Bergson, Sartre, Foucault, Bachelard ve Lacan gibi birçok filozofun yetiştiği ülkenin felsefe tarihine büyük katkıları bulunuyor. Benzer şekilde Fransa 18. yüzyılda Avrupa saatçiliğinin de merkezi sayılıyordu ancak 1789’daki devrim ülkenin saatçilik sektörünün gelişimini engelleyen bir yapıya büründü, örneğin ünlü saat ustası Abraham-Louis Breguet, bu dönemde İsviçre’ye kaçmak zorunda kaldı. Sonuçta 20. yüzyıla gelindiğinde büyük markalara rağmen Fransız saatçiliğinden söz etmek zorlaşır. Yine de Fransa ile İsviçre arasında son derece güçlü bağlar bulunuyor. Zincirin son halkası ise Trilobe markası.

Aslında her şey markanın arkasındaki genç Fransız girişimci Gautier Massonneau’nun yeni bir saat almak istemesiyle başlamış. İstediği gibi bir saat bulamayan Massonneau, her akıllı girişimci gibi kendi saatini yapmaya karar vermiş. Anne babası mimar olan Massonneau’nun kendisi finans sektöründen ama üstün estetik zevklere ve edebiyata düşkün biri olduğundan zamanı akrep-yelkovan ve saniye ibreleriyle gösteren geleneksel tavırdan uzaklaşıp yeni bir şeyler denemek istemiş. Koleksiyonların isimleri René Char (Les Matinaux – Erken Kalkanlar) ve Stefan Zweig’ın (La Nuit Fantastique – Olağanüstü Bir Gece) eserlerinden ilham alıyor.

Tasarım aşamasından sonra Le Cercle des Horlogers ile işbirliği sonucu 2018 sonlarında ilk saatini piyasaya çıkaran Massonneau, Les Matinauxadlı ilk koleksiyonunu BaselWorld’de tanıttı. Trilobe 2021’de Nuit Fantastique, Grained Black ile birçok markayı geçerek finale kalmayı başarmıştı. 2022’de ise Nuit Fantastique koleksiyonuna eklenen Dune Edition ile tekrar katıldı ve bu sefer finalden zaferle çıkarak “Petite Aiguille” ödülünü kazandı.

Trilobe saatlerinde tasarım değişse de değişmeyen motifler var, zamanı hareketli üç halka ile göstermek bunlardan birincisi. Değişmeyen ikinci şey ise Trilobe’un simgesi olan üç yapraklı stilize yonca motifi. Bu desen (trikonkhos) Bizans mimarisinde de görülüyor.

Nuit Fantastique Dune Edition

“Ve gördüğü şey, bu mağaranın içindeki bir zaman bağlantısı, buraya toplanmış kaynaşan olasılıklardı… en küçük eylemin; bir göz kırpışın, dikkatsizce söylenen bir sözün veya yer değiştiren bir kum tanesinin, bilinen evreni yerinden oynatabilecek dev bir kaldıracı harekete geçireceğiydi.”
Frank Herbert, Dune

Nuit Fantastique (fantastik gece) koleksiyonunun bir parçası olan Dune Edition, gösterişli bir saat değil ama şaşırtıcı özellikleriyle saate bakan kişiyi etkileyen özgün bir zaman makinesi. (X-Centric isimli çağdaş mekanizma da saate değer katıyor, benzersiz mikro-rotor ise başka bir güzellik.)

Nuit Fantastique Dune Edition; saat, dakika ve saniye göstergeleri ile zamanı gösteren üç halka sadece saatin kaç olduğunu söylemiyor, biraz daha ötesine geçiyor ve zamanı kavram olarak ele alıyor. Trilobe simgesi 12 yönünde ve sabit, hemen üstündeki rakamların olduğu halka ise gün boyunca saat yönünün tersine hareket ediyor ve üç yapraklı yoncanın önünden geçiyor.

Saate bakıldığında biteviye dönen saniye halkası ilk dikkat çeken özellik ve üstündeki dakika penceresiyle birlikte bir çeşit sonsuzluk simgesine benziyor. Teknik yapının yanında saatin en çarpıcı özelliklerinden biri de kum taneciklerinden oluşmuş izlenimi veren pürüzlü bir yüzeye sahip olan kadran ise çölde geçen hayali bir zamana atıfta buluyor. Kadran aynı zamanda çöl ve kum saati gibi zamanın soyut simgelerini de düşündürüyor.

Saatin, dakikaların ve saniyelerin iç içe geçmesi ve bildiğimiz okuma yöntemindeki akışın soldan sağa değil de ters yönde hareket etmesi hayata başka türlü bakabileceğimizin de bir göstergesi.

Saniye halkasından kurtulmak kolay değil ama saatin kaç olduğunu okumak kolay görünüyor. Göz önünde sürekli kendini gösteren saniyeyi ise söylemek zor aslında sezgisel bir okuma gerektiriyor. Bir süre sonra aslında bu saatte saniyenin önemli olmadığını anlıyorsunuz. Zamanı düşünmek önemli. Böylece kadranda bir dolu olasılığın varlığını anlıyoruz, saatin kendisi ise evrende bir şeylerin değiştiğinin kanıtı.