İskandinav saat ustası Stepan Sarpaneva kendi adını verdiği markasında, üç kişilik ekibiyle yılda yaklaşık 100 saat üretiyor.
Saatseverler için İskandinav saat ustaları arasında Ay’a takıntı derecesinde bağlı Stepan Sarpaneva çok ayrıcalıklı bir konumda bulunur. Sarpaneva’nın Ay’a olan sevgisi öyle derin ki hemen her saatinde Ay evreleri komplikasyonu ve birden fazla Ay figürü vardır. Hatta paslanmaz çelik bilezik bile Ay Köprüsü anlamına gelen Moonbridge adını taşıyor ve ritmik bir şekilde tekrarlanan stilize Ay figürleri içeriyor.
Göller ve saunalar ülkesi Finlandiya’da yılın yarısı karanlıkta geçtiği için Sarpaneva’nın Ay’a olan ilgisi çok doğal sayılır ama kimse onun kadar melankolik bir bakışa sahip değil. Her Sarpaneva saatinde bulunan Ay figürünün kaşları çatık gibi duruyor ama kızgın değil, tam tersine gezegenin koruyucusu, Sarpaneva’nın ve şairlerin dostudur.
1970 doğumlu Sarpaneva aslında babası (Pentti Sarpaneva) gibi mücevher tasarımcısı olmak istiyormuş. (Amcası Timo Sarpaneva da cam heykelleriyle tanınan bir sanatçı.) Fakat ikinci tercihi olan Finlandiya saatçilik okulu Kelloseppäkoulu’da eğitim gördü. Amacı bir yıl boş gezmektense saatçilik okuyup sonra tekrar mücevher tasarımı için sınava girmekmiş ancak saatçilik daha çok ilgisini çekince okula devam etmiş, 1992’de mezun olduktan sonra kendisini geliştirmek için İsviçre’ye gidip WOSTEP’te (İsviçre Saatçilik Eğitim ve Öğretim Programı) eğitim gördü.
Önce Piaget ardından Parmigiani’de çalışan Sarpaneva, burada bir başka Finlandiyalı Kari Voutilainen ile tanıştı ve ondan ders aldı. 2000’lerin başında Christophe Claret ile çalışan Sarpaneva 2003’te Finlandiya’ya döndü.
Sarpaneva döner dönmez, ilk iş olarak kendi adını taşıyan markasını kurabilmek için Harley-Davidson motosikletini sattı. Bugün üç kişilik bir ekibi var ve yılda en fazla 100 saat üretiyor. Sarpaneva’nın kasa tasarımları da benzersizdir ve markanın kimliğinin temelini oluşturur.
Geçtiğimiz yıl duyurulan, bataklıkta yaşayan Näkki isimli vahşi bir yaratığın dolunayla karşılaşmasının öyküsünü anlatan aynı ismi taşıyan model veya en yeni saati Midnight Sun (Geceyarısı Güneşi) çok konuşuluyor ama Sarpaneva’nın saatleri arasında beni en çok etkileyen saat Nocturne ve bence hikâye anlatımında bu saatin bir benzeri yok. (Varsa da yine Sarpaneva üretmiştir.)
Gecenin Hükümdarı: Sarpaneva Nocturne
Çelik kasalı ve çok katmanlı el yapımı çelik kadranlı Nocturne modelinde bir Sarpaneva klasiği olarak saat, dakika ve Ay evreleri göstergesi var.
Saatin kadran tasarımında gezici tiyatro sahnelerinden ilham alınmış. En dikkat çekici figür ise bir baykuş. Ay her zamanki görkemiyle hareket ediyor, kadranda olmadığı zaman yerini kuyruklu bir yıldıza bırakıyor ama baykuş her zaman orada duruyor, bir yere gitmiyor ve gözlerini kırpmadan duruyor. Bu durumda ister istemez Sadık Hidayet’in ünlü romanı Kör Baykuş geliyor aklıma. Sarpaneva’nın baykuşu ise her şeyi görüyor.
Anka kuşu kuşlar meclisinde tahtı bırakıp gidince kuşların hükümdarı olarak baykuş seçilir. Yunan mitolojisinde önemli bir yeri olan baykuş uğurlu bir canlı olarak görülür. Zeus’un kızı Athena gibi akıllı, zeki, bilge ve marifetlidir. Tasavvufta ise baykuş Sufilerin bir köşeye çekilip insanlardan uzaklaşıp yalnız başına yaşamayı (uzlet) tercih edenlerin simgesidir. Güney ve Kuzey Amerika yerlileri de baykuşu soylu bir kuş olarak görür ve uğurlu olduğuna inanır.
Öte yandan baykuş, Mezopotamya uygarlıklarında, Eski Mısır’da ve Roma İmparatorluğu devirlerinde, Ortadoğu ve Çin’de matem ve ölümle ilişkilendirilen bir canlı. Fakat öyle bakmayanlar da çok: Rivayete göre bir baykuş, Hz. Süleyman’ın yanına gelip selam vermiş ve bir süre onunla sohbet etmiş. Bu olaydan sonra Hz. Süleyman’ın: “Kuşlar içinde insanoğluna bu kadar güzel nasihat veren ve bundan daha şefkatli olanı yoktur. Cahillerin ondan nefret etmeleri, onu uğursuz saymaları ne tuhaf şeydir!” dediği söylenir.
Baykuş eski Türklerde de uğurludur, insanlığın koruyucusudur, herkes uykudayken o uyanıktır, gözleri iyi görür, karanlıkta savaşır, cesurdur, hakikatin sözcüsüdür, cömerttir paylaşır, unutmaz ve güçlü sezgilere sahiptir. Oğuz boylarının her biri bir kuş ile ilişkilendirilir. Dede Korkut’un mensubu olduğu Bayat boyunun sembolü de baykuştur.
Bilindiği gibi saat dünyasında özgün olmak çok zor. Bu nedenle kendine has bir tarzı olan ve saatleri uzaktan tanınan çok az marka var. Sarpaneva bu anlamda dünyanın en özgün saatlerini üretiyor. Markanın sloganı bu açıdan çok manidar: #notforeveryone (herkes için değil).
