Almanya’nın en büyük sanat müzelerinden Hamburger Kuntshalle’in sergilediği geçici ve kalıcı sergilere göz atıyoruz.
Almanya’nın Hamburg kentinde bulunan Hamburger Kunsthalle, ülkenin en büyük sanat müzelerinden. 1869, 1921 ve 1997’de yapılan üç ayrı binadan oluşan sanat müzesi aynı zamanda birden çok sergiye ev sahipliği yapıyor.
Atmen
30 Eylül 2022’de izleyiciyle buluşan ve ses getiren sergisi “Atmen” (Nefes Almak), planlanan kapanış tarihi 1 ay daha uzatılarak 12 Şubat’a kadar izleyiciyle buluşmaya devam etti.
“Atmen” sergisi pandemi döneminden ve 2020 yılında ABD’de George Floyd’un polisin gözaltına alması esnasında öldürülmesi sonrasında oluşan “Black Lives Matter” hareketinden esinleniyor. Hamburg’daki sergi günümüze atıfta bulunarak görsel sanatlarda nefes almaya bakışın nasıl değiştiğini gösteriyor. Sergi, eski ustaların sanatında ve çağdaş sanatta nefes alma temasına dayanmış dünyadaki ilk büyük sergi olma özelliğini taşıyor.
18 ülkeden yaklaşık 45 sanatçıya ait 100’ün üzerindeki eser “nefes almak” temasını sosyopolitik ve küresel düzeyde yorumluyor ve çağları aşan bir iletişime geçiyor.
Sergilenen disiplinler arası sanatsal mecralar resim, heykel ve enstalasyondan fotoğraf ve çizime, performans, video, film ve ses çalışmalarına kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor.
Nefes alıp vermek, çağlar öncesinden beri bedene girip çıkan havadan daha fazlası olarak düşünülmüştür. Nefes, yaşamın, düşüncenin, ilhamın ve birçok dünya kültüründe ruhun aracıdır. Günlük yaşamımızda nefes almayı genellikle hafife alıyoruz ve ancak hastalık, iklim değişikliği, salgın hastalıklar ya da fiziksel şiddet nedeniyle nefes almak zorlaştığında dikkatimizi veriyoruz. George Floyd’un 2020 yılında söylediği son sözler olan “Nefes alamıyorum”, ırkçı ve kurumsal şiddetle neredeyse eşanlamlı hale geldi. Günde ortalama 22 bin kere alıp verdiğimiz nefesin bu hayati işlevinin ötesinde her zaman sosyopolitik imaları vardır. Nefes almak çeşitli düzeylerde hem sosyal hem de politik olarak havaya ve etrafa sahip olmayı barındırır. Dünyayla ve birbirimizle nasıl ilişki kurduğumuzu radikal bir şekilde sorgular. Bu durum, kişinin kendi nefesinin ve başkalarının nefesinin bir bulaşma kaynağı ve potansiyel olarak ölümcül bir tehdit haline geldiği küresel salgın günlerinde özellikle görünür hale gelmiştir.
“Nefes Almak” sergisi ziyaretçilerini bu çok yönlü temaya farklı açılardan yaklaşmaya ve sorgulamaya davet ediyor. Günlük hayatımızda durup dikkat etmediğimiz, belki de düşündüğümüzde çok basit gibi gözüken bu temaya dikkatimizi çekiyor.
Birçok eserde izleyiciyi içine çeken, izleyiciyi esere dahil eden “Atmen” sergisine benzer bir başka sergiyi, “Şeffaf Müze”yi yine Hamburg Kunsthalle’de görmek mümkün.
Sahne Arkasına Bakış: “Şeffaf Müze”
Hamburger Kunsthalle’de yenilikçi bir pilot proje olarak “Şeffaf Müze” ön plana çıkıyor. Kunsthalle koleksiyonunun geniş kapsamına yayılan, farklı dönem ve medyalara ait sanat eserleri, ilham verici düzenlemelerle yan yana getiriliyor. Buna ek olarak, müzenin kurumsal yönlerini ele alan çağdaş sanat eserleri, kışkırtıcı veya yansıtıcı bir yorum yaparak her bir örneğin etrafındaki sorgulama alanını genişletiyor. Yeni ve interaktif bir yaklaşım sunan müzede uzman olmayan kişilerin eserleri yorumlamasına teşvik etmek ve izleyiciyi konuya dahil etmek amaçlanıyor. Sergilenen bir eserin izleyiciler tarafından, ses kaydıyla yorumlanması ve kayıtlarının yine aynı eserin önünde dinlenebilmesi buna örnek olarak gösterilebilir. Ziyaretçiler böylelikle derinlemesine düşünmeye, tartışmaya, yeni fikirler geliştirmeye teşvik ediliyor ve bir müzenin çalışmasını belirleyen kriterlerin de zaman içinde değiştiğini ve öğrenilebileceğini keşfetmesi amaçlanıyor.
“Şeffaf Müze”nin sergi alanı dokuz tema odası şeklinde yapılandırılmış. Bu odalar, örneğin (sanatçıların) çerçevelerinin özelliklerine ışık tutmakta, orijinaller ve sahteler arasındaki ayrım konularını incelemekte. Bir esere bakarken hep o merak ettiğimiz çerçevenin arkasını gözler önüne sererek sanki sanatçının kulisini deneyimlememizi sağlıyor. Bir cümleyi nasıl herkes farklı algılıyorsa, farklı yorumluyorsa sanatçılar da ortaya koydukları eserleriyle farklı yorumlamalara açık olan eserlerini bir düşünce, belki de bir duyguyla veya birçok duyguyla yapıyorlar. Bir ipucu gibi olan sahne arkalarını görmek belki de izleyiciye sanatçı hakkında bir fikir veriyor…
En az iki yıl için tasarlanan bu pilot proje, izleyicilerin önerilerini dikkate alarak devam edecek.
Hamburg Kunsthalle’nin üç farkı dönemde yapılan birbirine bağlı üç binanın tamamını gezmek için bir gününüzü ayırabilirsiniz. Yazımızda değindiğimiz Atmen ve Şeffaf Müze’nin haricinde 1400’lerden 1800’lü yıllara eski ustalar; 19’uncu yüzyıl, 1900-1960 arası modern sanat ve 1960 sonrası çağdaş sanat olarak bölümlere ayrılmış koleksiyonu; 9 Aralık 2022’den 10 Nisan 2023’e kadar devam edecek “Femme Fatale” sergisi de görülmeye değer.
